- Wat is RSI?
- Beeldschermbesluit
- Meer risico voor betrokken medewerkers
- Wat kunt u als werkgever doen om RSI te voorkomen?
- Pas op uzelf!
Wat is RSI?
RSI, ondertussen omgedoopt tot CANS (Complaints of Arm, neck and/or Shoulder), is een aandoening van spieren en pezen in armen en schouders, die met name computergebruikers treft. Door zich steeds herhalende krampachtige bewegingen raken pezen en hun omhulsel beschadigd. De aandoening, ook wel ‘muis- of tennisarm’ genoemd, is zeer pijnlijk, en het herstel duurt lang. Arbo-organisaties en ergonomen pleiten voor een betere werkhouding, rustpauzes en oefeningen om de aandoening te voorkomen.
Jaarlijks worstelt veertig procent van de Nederlandse beroepsbevolking met RSI-klachten (o.a. klachten aan handen, armen, schouders, nek en rug). Met 3,2 miljoen beeldschermwerkplekken is Nederland dus bijzonder gebaat bij RSI-preventie. Maar niet alleen onder beeldschermwerkers komt RSI voor. Ook zelfstandige ondernemers als kappers en slagers die vaak dezelfde handeling verrichten, lopen risico.
Beeldschermbesluit
Het is heel lastig om RSI goed aan te pakken, want veel werk zoals kassa-, inpak-, redactie- of programmeerwerk, kan nu eenmaal alleen met herhalende bewegingen zoals typen en muizen gedaan worden. De ene werknemer is er vatbaarder voor dan de ander. Toch is het belangrijk dat u RSI niet als individueel probleem beschouwt, maar als probleem dat aan de functie verbonden is.
- Volgens het Beeldschermbesluit mag een werknemer niet meer dan zes uur per dag computeren en moet hij elke twee uur tien minuten pauzeren. Dit besluit is niet voor niets genomen: de belangrijkste RSI-preventietip is dan ook u daaraan te houden.
De Arbeidsinspectie ziet toe op de naleving van het Beeldschermbesluit. Als u zich niet aan de regels houdt, kunnen werknemers de dienst inschakelen. Zij kunnen u ook aanklagen als zij RSI hebben gekregen door nalatigheid van de (voormalige) werkgever. Het Bureau Beroepsziekten FNV ondersteunt werknemers met een beroepsziekte bij het aansprakelijk stellen van hun werkgever.
Meer risico voor betrokken medewerkers
Overigens blijkt fysieke belasting bij kantoorwerkers niet de hoofdoorzaak voor rsi-klachten. Psychosociale belasting is van minstens even groot belang, voor zowel kantoorwerkers als werknemers in de industrie. Met name hoge taakeisen en beperkte sociale steun van collega’s hebben een ongunstig effect.
Medewerkers die overmatig betrokken zijn bij hun werk, weinig pauzes nemen en hoge eisen stellen, hebben beduidend meer kans op het krijgen van RSI-klachten. Aspecten die duiden op hoge betrokkenheid zijn bijvoorbeeld: het werk moeilijk los kunnen laten, snel onder tijdsdruk komen, veel opofferen voor het werk, bij het wakker worden al gelijk denken aan problemen op het werk en ‘s nachts slecht kunnen slapen als het werk niet af is gekomen.
Drie oorzaken hoge betrokkenheid:
- Individuele karaktereigenschap (aard van het beestje, perfectionisme en commitment);
- Bedrijfscultuur (waarden van het bedrijf, zoals standaard overwerken, weinig pauze, problemen rond RSI en werkdruk niet bespreekbaar);
- Individuele percepties (werknemers denken bijvoorbeeld dat de kansen op promotie reduceren als bekend wordt dat ze RSI-klachten hebben of een keer ‘nee’ zeggen bij het verdelen van werkpakketten).
Wat kunt u als werkgever doen om RSI te vookomen?
Het is natuurlijk heel vervelend als u door een proces van een werknemer op uw arbo-verantwoordelijkheden gewezen moet worden. Het is ook niet nodig, als u het probleem serieus neemt. Als er in uw bedrijf veel werk gedaan wordt met herhalende bewegingen (inpak-, kassa-, productie- of beeldschermwerk) dan lopen uw werknemers. Maak gebruik van de volgende tips om RSI bij uw medewerkers te voorkomen, of te genezen.
Inventariseer in uw bedrijf of werknemers klachten hebben:
In welke fase zitten de werknemers met klachten?
- Beginnende fase: tijdens het werk tintelende, gevoelige of vermoeide handen, polsen of armen. Als u nu ingrijpt zijn ergere klachten te voorkomen.
- Gevorderde fase: werknemer voelt irritatie of tintelingen, ook ‘s avonds en in het weekend, de pijn is hevig en leidt tot krachtverlies of gevoelloosheid. Werknemer moet naar de huis- of bedrijfsarts voor begeleiding.
- Blijvende fase: de pijn is voortdurend aanwezig. Behandeling helpt hier bijna niet meer, en risico op arbeidsongeschiktheid is heel groot.
Werknemers in de eerste fase kunnen binnen een paar weken doorschieten naar de laatste fase!
Pak het gezamenlijk aan:
Als er werknemers met klachten in de beginnende of gevorderde fase zijn, maak hen dan duidelijk dat u de klachten heel serieus neemt en dat u de verantwoordelijkheid niet bij individuele werknemers legt.
Pas de werkhouding aan:
Dit is het eerste wat uw muizende werknemers moeten doen. Geef hen deze simpele tips:
- Houd de muis op ellebooghoogte zodat nek- en schouderspieren kunnen ontspannen.
- Beweeg de muis vanuit de elleboog en houd het schoudergewricht ontspannen.
- Houd de muis zachtjes vast.
- Ontspan duim en pink.
- Wissel muizen met rechts af met klikken met de linkerhand.
- Houd de muis schoon, want als het balletje vet en stoffig is moet u te hard drukken.
Pak het structureel aan en maak het onderdeel van uw Risico-inventarisatie en -evaluatie »
Vraag de werknemers naar hun eigen ideeën:
Uw personeel denkt zelf ook na over oplossingen en over het afwisselen van hun werkzaamheden of het aanpassen van hun werkplek. Onderzoek of die ideeën te realiseren zijn door bijvoorbeeld taken opnieuw te verdelen. Kijk zelf ook kritisch naar hun functieprofielen. Als er echt niets anders te doen is dan muizen (archief al opgeruimd, planten water gegeven?) en een werknemer zit al in de gevorderde fase, dan zult u hem op uw kosten vrij moeten geven.
Kijk kritisch naar werkdruk:
Structureel te hoge werkdruk leidt er vaak toe dat werknemers niet pauzeren. Onderzoek de oorzaak van te hoge werkdruk en schuif de problemen niet op de lange baan. Een heel praktische oplossing is gezamenlijke pauzes in te stellen op vaste tijden.
Bied ergonomische hulpmiddelen aan:
Geef uw personeel geknikte toetsenborden en andere hulpmiddelen. Zoek uit wat er op de markt is en presenteer het aanbod aan uw werknemers. Voor mensen die aan de computer werken is het heel prettig als ze de muis kunnen afwisselen met een ‘tablet’. Laat uw werkplekken beoordelen door uw Arbodienst en laat u door hen informeren over hulpmiddelen. Laat medewerkers zelf daaruit een keuze maken.
Reorganiseer het werk
Wilt u het werk anders organiseren of de werkdruk verminderen, maar komt u er niet uit, schakel dan ook uw arbodienst in. U betaalt er ten slotte voor.
Pas op uzelf!
Bescherm niet alleen u werknemers tegen RSI-risico, maar pas uiteraard ook op uzelf! Wanneer u als zelfstandig ondernemer RSI hebt en langdurig uitgeschakeld bent, loopt u nog een extra risico. Als u van zorgverzekeraar wilt veranderen, kunt u namelijk op problemen stuiten. U loopt grote kans een hogere ziektekostenpremie te moeten betalen bij de overstap naar een andere verzekeraar. Ook kunnen er andere, strengere voorwaarden worden gesteld aan bijvoorbeeld de zelfstandige kapper of slager met een muisarm.
