Inhoudsopgave
Als iemand tegen betaling werkzaamheden voor je verricht, is er niet altijd sprake van een dienstbetrekking. Hoe zit het precies? Een uitleg.
De dienstbetrekking
Iemand is bij jou ‘in dienstbetrekking’ zodra je – mondeling of schriftelijk – een arbeidsovereenkomst met diegene sluit. Je bent dan verplicht een loonadministratie bij te houden, loonbelasting en premies in te houden en af te dragen aan de Belastingdienst.
Maar niet alle mensen die je inschakelt zijn in vaste dienst, ook al betaal je ze voor hun inspanningen. Denk aan een boekhouder die jouw administratie verzorgt; hij oefent zijn beroep uit, net als een advocaat bij wie je advies vraagt.
Maar er is weer wél sprake van een dienstbetrekking als je een kennis inschakelt om de tuin aan te pakken. Volgens de wet is die persoon bij het aannemen van dergelijk ‘stoffelijk’ werk namelijk een fictieve dienstbetrekking aangegaan. Tenzij hij zelfstandig tuinman is.
3 kenmerken dienstbetrekking
Een echte dienstbetrekking voldoet aan deze drie kenmerken:
- Er is een verplichting om enige tijd te werken: de medewerker mag wel enige vrijheid hebben om te kiezen wanneer hij werkt.
- Als tegenprestatie voor het werk betaal je loon: dat mag ook in de vorm van goederen (loon in natura).
- Er bestaat een gezagsverhouding tussen de werknemer en werkgever.
Is er sprake van een gezagsverhouding?
Met gezagsverhouding wordt bedoeld dat de werkgever het recht heeft toezicht uit te oefenen op het werk en opdrachten en aanwijzingen te geven over het werk dat moet worden gedaan. De werknemer moet zich hieraan houden. De werkgever kan dit recht ook overlaten aan een ander (zoals bij detachering).
Ook kan er sprake zijn van een gezagsverhouding als de werkgever in de praktijk nauwelijks opdrachten geeft, bijvoorbeeld omdat de aard en omvang van het werk of de specifieke capaciteiten van de werknemer zich niet lenen om opdrachten en/of aanwijzingen te geven.
Het gezag moet in verband staan met de werkzaamheden: in sommige familieverhoudingen staat het gezag los van het werk en is er geen sprake van een dienstbetrekking. Een dienstbetrekking tussen echtgenoten is bijvoorbeeld wettelijk verboden, omdat dat in strijd zou zijn met de gelijkwaardige positie van echtgenoten.
De fictieve dienstbetrekking
Soms is een arbeidsverhouding volgens bovengenoemde criteria geen echte dienstbetrekking, bijvoorbeeld omdat de gezagsverhouding ontbreekt. Toch kan de arbeidsverhouding tussen opdrachtgever en uitvoerder worden gezien als een dienstbetrekking.
Er is dan sprake van een ‘fictieve dienstbetrekking’. Hiervoor moeten in het algemeen ook inhoudingen op het loon worden gedaan, volgens dezelfde regels als bij een echte dienstbetrekking.
Voorbeelden fictieve dienstbetrekking
Van een fictieve dienstbetrekking is bijvoorbeeld sprake bij: aannemers van werk en hun hulpen, leerlingen en stagiairs en uitzendkrachten. Voorwaarde is wel dat er:
- Op tenminste twee dagen per week arbeid wordt verricht, tegen een betaling van tenminste 40% van het bruto minimumloon.
Voor de loonbelasting/premie volksverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw, worden ook de volgende arbeidsrelaties als ‘fictieve dienstbetrekking’ aangemerkt:
- aandeelhouders met aanmerkelijk belang;
- commissarissen;
- meewerkende kinderen;
- pseudo-werknemers.
Iemand die diensten voor jou verricht waarbij niet de persoon maar het resultaat voorop staat, zoals het verzorgen van de boekhouding heeft geen fictieve dienstbetrekking. Het gaat hier vaak om ‘aangenomen werk’ oftewel freelance werk.
Als je regelmatig dagen hebt waarop veel extra werk verzet moet worden, kun je overwegen oproepkrachten in te schakelen: mensen die je alleen komen helpen als je dat vraagt. Er zijn twee manieren om oproepkrachten in dienst te nemen:
- Je kunt afspreken om een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd af te sluiten zodra er werk is. In de periodes dat er een arbeidscontract geldt moet je een loonadministratie bijhouden.
- Je sluit een overeenkomst met uitgestelde prestatieplicht waarin je vastlegt dat je steeds na afroep zult vaststellen op welke tijdstippen je medewerker moet werken en dat je alleen voor de gewerkte uren zult betalen. In dit geval is er sprake van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd; je moet dus een loonadministratie bijhouden.
Freelancers
Sommige oproepkrachten noemen zich graag freelancer en dan zou je niets met de loonbelasting of andere premies te maken hebben. Maar vaak blijkt er toch sprake te zijn van een (fictieve) dienstbetrekking.
In dat geval loop je de kans later alsnog achterstallige premies en loonbelasting te moeten betalen. Je bent daarvoor aansprakelijk, niet de freelancer. Behalve als je met de freelancer een geldige overeenkomst van opdracht hebt, waaruit blijkt dat de Belastingdienst de opdrachtnemer erkent als zelfstandig ondernemer
Goed uitzoeken
Als je hebt nagelaten om goed uit te zoeken of de persoon écht als zelfstandige kan worden aangemerkt, kun je een flinke naheffingsaanslag loonbelasting/premie volksverzekeringen krijgen.
Dienstverband is vaak een punt van discussie, zeker als een freelancer zeer regelmatig en al lange tijd voor je werkt en bijna geen andere opdrachtgevers heeft. Voor echte freelancers hoef je geen loonadministratie bij te houden. Vooral niet als ze als bedrijf ingeschreven zijn bij de Kamer van Koophandel.
Uitzendkrachten
Voor uitzendkrachten is de situatie duidelijk: zij zijn in dienst bij het uitzendbureau. Het uitzendbureau moet dan ook de loonadministratie verzorgen.
Gratis whitepaper: Belastingdienst Controle, wat nu?!
Hoe vaak gebeurt het, hoe voorkom je het en stappenplan als het tóch gebeurt.
Thuiswerkers
Wanneer een thuiswerker gemiddeld in een maand meer dan 40 procent van het minimumloon van jou ontvangen is er een (fictieve) dienstbetrekking van kracht.
Het is verder van belang of een thuiswerker volgens duidelijke instructies moet werken, een verplichte minimumproductie moeten leveren die voor een bepaalde tijd klaar is en of het aangeboden werk altijd moet aanvaarden. In al die gevallen ben je verplicht ook voor hen een loonadministratie bij te houden.
