Inhoudsopgave
Welke rechtspersonen komen voor juridische splitsing in aanmerking?
De bedrijfvormen die voor juridische splitsing in aanmerking komen zijn:
- de NV;
- de BV;
- de vereniging;
- de coöperatie;
- de onderlinge waarborgmaatschappij;
- de stichting.
Hoofdregel is dat de splitsende rechtspersoon dezelfde rechtsvorm moet hebben als de verkrijgende rechtspersoon. De naamloze en besloten vennootschap worden als rechtspersonen met dezelfde rechtsvorm aangemerkt. Bij splitsing van een vereniging, coöperatie, onderlinge waarborgmaatschappij of stichting kunnen ook naamloze of besloten vennootschappen worden opgericht, op voorwaarde dat de splitsende rechtspersoon daarvan bij de splitsing alle aandelen krijgt.
Verschillende vormen van juridische splitsing
De wet kent twee vormen van splitsing: de zuivere splitsing en de afsplitsing. Bij de zuivere splitsing gaan niet alleen vermogensbestanddelen van de splitsende rechtspersoon over, maar houdt deze ook op te bestaan. Daarom wordt de zuivere splitsing niet alleen als een overdracht van vermogensbestanddelen gekenschetst, maar ook als een staking van de onderneming.
Zuivere splitsing
- De ‘oude’ (splitsende) onderneming houdt op te bestaan;
- Het gehele vermogen van de ‘oude’ onderneming gaat over;
- Er ontstaan minstens twee (al dan niet) nieuwe ondernemingen.
Bij de afsplitsing blijft de ‘oude’ onderneming bestaan.
Afsplitsing
- De splitsende rechtspersoon blijft bestaan;
- Een deel van het vermogen gaat over, maar onder bepaalde voorwaarden kan ook het gehele vermogen overgaan;
- Er ontstaan twee nieuwe ondernemingen: de ‘oude’ bij de splitsende onderneming en de ‘nieuwe’ bij de afgesplitste rechtspersoon.
Om welke redenen mag juridische splitsing?
Om te voorkomen dat er misbruik wordt gemaakt van de fiscale voordelen die aan splitsing verbonden zijn, is bepaald dat splitsing alleen is toegestaan als daar zakelijke redenen voor zijn.
Een juridische splitsing kan onder de volgende omstandigheden plaatsvinden:
- Er moet sprake zijn van een herstructurering;
- Een bepaalde activiteit moet worden verzelfstandigd;
- Er wordt een overdracht of samenwerking voorbereid;
- Het moet om een faillissement gaan waarbij de curator voorstander is van een splitsing (de bankroet ondernemer mag dit niet zelf beslissen);
- Het gaat om de beëindiging van een conflictsituatie tussen aandeelhouders.
De akte van splitsing moet altijd bepalen dat de aandeelhouders van de ‘oude’ onderneming aandeelhouder worden van de nieuwe ondernemingen of dat de aandelen blijven waar zij oorspronkelijk waren. Daarom moeten er in de akte ook nog de volgende gegevens worden vermeld:
- Wie waarvan aandeelhouder wordt;
- De maatstaven die het bestuur van de ‘oude’ onderneming heeft gebruikt voor die verdeling.
Meestal zullen de statuten van een bedrijf voorschrijven dat voor splitsing een of andere meerderheid van stemmen van de aandeelhouders nodig is. Bij BV’s geldt bijvoorbeeld dat het besluit tot splitsing in een algemene vergadering van de aandeelhouders met een meerderheid van 3/4 van de uitgebrachte stemmen moet worden genomen, waarin 95% van het kapitaal is vertegenwoordigd.
Fiscale aspecten van de juridische splitsing
Omdat een zuivere splitsing in feite ook staking van de ‘oude’ onderneming betekent, zullen de fiscale reserves die niet met specifieke vermogensbestanddelen samenhangen, aan de winst moeten worden toegevoegd. Dat zijn de:
- Vervangingsreserve;
- De kostenegalisatiereserve;
- De assurantiereserve eigen risico;
- Eventueel de risicoreserve.
Maar – en dat is nu juist het voordeel van de juridische splitsing – de winst kan geruisloos worden doorgeschoven naar de nieuwe onderneming(en). In de praktijk betekent het dat de nieuwe onderneming(en) de verkregen vermogensbestanddelen voor hetzelfde bedrag waardeert als waarvoor zij bij de ‘oude’ onderneming te boek stonden. Voor die verkregen vermogensbestanddelen geldt dan geen investeringsaftrek meer. Voor het geruisloze doorschuiven is geen apart verzoek nodig, als er tenminste aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:
- Voor zowel de ‘oude’ als de ‘nieuwe’ onderneming(en) moeten dezelfde winstbepalings-regels gelden (geen van de ondernemingen kan bijvoorbeeld een beleggingsinstelling zijn);
- Geen van de ondernemingen mag aanspraak maken op voorwaartse verrekening van verliezen;
- De belastingheffing moet verzekerd zijn.
De ‘doorschuiffaciliteit’ maakt het dus mogelijk dat de afrekening over de stille en fiscale reserves achterwege blijft en er geen vennootschapsbelasting over verschuldigd is.
Hoe zit het met de aandeelhouders?
We moeten een onderscheid maken tussen vier verschillende aandeelhouders:
- Een ondernemer (een natuurlijk persoon);
- Een rechtspersoon (bijv. een BV;
- Een particuliere aandeelhouder met een aanmerkelijk belang;
- Een particuliere aandeelhouder zonder aanmerkelijk belang.
Voor alle vier maakt de zogenoemde ‘fiscale begeleiding’ het in principe mogelijk dat zij geen van allen bij een splitsing inkomstenbelasting (‘aanmerkelijk belang’), dividendbelasting, kapitaalsbelasting en/of overdrachtsbelasting verschuldigd zijn. Bij een zuivere splitsing ruilen de aandeelhouders in de ‘oude’ onderneming hun aandelen als het ware in voor aandelen in de ‘nieuwe’ onderneming. Met dien verstande dat de rechten die in het aandeel van de ‘oude’ vennootschap besloten liggen, worden verdeeld over meerdere aandelen in verschillende vennootschappen.
Toerekenregels
Met het oog daarop zijn er voor alle aandeelhouders toerekenregels opgenomen. De hoofdregel houdt in dat het fiscaal erkende kapitaal van de ‘oude’ onderneming wordt toegerekend aan de bij de splitsing betrokken vennoten. Voor dat bedrag wordt een storting aangenomen. De verdeelsleutel bestaat uit de verhouding tussen de waarde in het economisch verkeer van het vermogen dat overgaat naar de ‘nieuwe’ onderneming en de waarde in het economisch verkeer van het vermogen van de ‘oude’ onderneming. Ook een belastingclaim op aanmerkelijk belang wordt doorgeschoven naar de aandelen na splitsing.
