Ziek personeel kost veel geld. Met preventieve maatregelen voorkom je dat werknemers uitvallen door hoge arbeidsbelasting, slechte arbeidsomstandigheden of een verstoorde werksfeer. Je bespaart - geld en rompslomp - en krijgt er gemotiveerde werknemers voor terug!

Snel inzicht in de belangrijkste ondernemerszaken: met de Top 3 Scans van De Zaak: de AOV Scan, de Aftrekposten Scan en de Pensioen Scan

Inhoudsopgave

Preventieve maatregelen

De Arbowet verplicht werkgevers een goed arbeidsomstandighedenbeleid te voeren om verzuim, beroepsziekten en arbeidsongeschiktheid te voorkomen. Zo moeten risicofactoren in kaart worden gebracht in een Risico-inventarisatie en -evaluatie en moet ieder bedrijf een preventiemedewerker aanstellen.

Denk bij actieve preventie verder aan:

  • een concreet plan van aanpak/jaarplan;
  • het inschakelen van een arbodienst voor Preventief Medisch Onderzoek (PMO, voorheen PAGO);
  • een verzuim- en ongevallenanalyse;
  • functiegerichte arbo-voorlichting en onderricht;
  • het invoeren van arbeidsvoorwaardelijke prikkels.

Ziekte door griep of migraine kan je natuurlijk moeilijk voorkomen. Maar van dit soort verzuim hoeft je ook niet wakker te liggen, omdat de werknemer het werk waarschijnlijk snel kan hervatten. Daarentegen bestaat er ook ‘vermijdbaar’ verzuim, als gevolg van bijvoorbeeld een verstoorde werksfeer, te hoge arbeidsbelasting, slechte arbeidsomstandigheden of privé-problemen. Deze factoren kan je beïnvloeden.

Ziek is niet per se ziek

Ontevredenheid, slechte arbeidsomstandigheden, weinig uitdaging op het werk, verstoorde arbeidsverhoudingen, maar ook de privé-situatie van de werknemer kunnen leiden tot oneigenlijk verzuim (dus zonder medische oorzaak). Als een werknemer privé of op het werk niet lekker in zijn vel zit, maakt dat de keuze om thuis te blijven gemakkelijker. Zo komt het dat een groot deel van de ziekmeldingen geen medische achtergrond heeft.

Wat moet je met die wijsheid? Het antwoord luidt: de vinger aan de pols houden. De volgende indicatoren (opgesteld door de Branche Organisatie Arbodiensten) kunnen erop wijzen dat je werknemer, om wat voor reden dan ook, niet gelukkig is:

  • Verandering in denken: minder vindingrijk, minder humor, malende gedachten
  • Verandering in gedrag: bazig, vitten, rusteloos, besluiteloos
  • (Aanhoudende) ‘simpele’ klachten: nek- en/of hoofdpijn, verkoudheid
  • Verandering in gevoelsleven: zorgen, eenzaamheid, stemmingswisselingen
  • Verandering in werkgewoontes: vaker kort vrij willen, minder gedreven

Signaleer je dergelijke factoren? Schroom niet om een werknemer uit te nodigen voor een kop koffie en te vragen óf er iets en zo ja, wát er aan de hand is, zegt de BOA. En ga na wat je er gezamenlijk aan kan doen.

Verzuim vóór zijn

Probeer hoe dan ook te voorkomen dat een werknemer zich ziek meldt en houd contact. Want: even rust is goed, maar met rust laten nooit. Dit is een belangrijke basisregel uit de Leidraad voor psychisch verzuim, die werkgevers houvast biedt bij de aanpak van verzuim om psychische redenen»
Nu is het levensgeluk van werknemers niet jouw verantwoordelijkheid en ben je bovendien geen therapeut. Maar zowel uit medemenselijke als uit financiële overwegingen is ‘bemoeimanagement’ het overwegen waard. Een goed gesprek met een maatschappelijk werker kan bijvoorbeeld de lucht klaren. Het kan je op termijn geld besparen en levert je bovendien goodwill op bij je werknemer.

Soms melden werknemers zich ziek wegens acute privé-omstandigheden, bijvoorbeeld lekkage (er moet een monteur langskomen) of als er geen oppas te vinden is voor (zieke) kinderen. Wijs je werknemers dan op het wettelijk recht op calamiteitenverlof, zodat ze zich niet ziek melden in dergelijke situaties.

Voorkom verzuim ‘aan de poort’

Wanneer een werknemer zich ziek meldt – ‘ik heb griep’ – kan je antwoorden ‘het heerst’. Maar met dat cijfer van 70% ziekmeldingen zónder medische grond in het achterhoofd, kan je ook doorvragen. Je mag bijvoorbeeld informeren wat de werknemer misschien nog wél kan (is thuiswerken bijvoorbeeld mogelijk?). Met een goede ziekmeldingsprocedure beïnvloedt je de keuze tussen werken of thuisblijven en kan je zonodig direct actie ondernemen voor de re-integratie. Leg afspraken over de ziekmelding vast in een verzuimprotocol.

Prikkels tegen ziekteverzuim

Een financiële beloning voor werknemers die zich niet ziek melden? De meningen over deze aanpak verschillen. Een ding staat vast: arbeidsvoorwaardelijke prikkels werken het beste tegen ziekteverzuim als zij worden gehanteerd náást andere middelen. Het allerbelangrijkste middel om het verzuim terug te dringen is natuurlijk een goed verzuimbeleid. Arbeidsvoorwaardelijke prikkels kunnen individueel of collectief werken, positief of negatief.

Belonende prikkels

Belonende prikkels zijn bijvoorbeeld bonussen voor extra productieve werknemers die zich niet hebben ziek gemeld of twee extra vrij dagen voor werknemers die zich een jaar lang niet hebben ziek gemeld.

Voordelen
Nadelen
Goedkoper dan een hoog verzuimpercentage
“Zieken” met een flinke verkoudheid komen toch naar het werk en kunnen collega’s besmetten
Bevorderlijk voor de sfeer – er zijn altijd mensen die zich nooit ziek melden, en die altijd het werk moeten opknappen van collega’s die relatief makkelijk een dagje thuis blijven
Werknemers die werkelijk ziek zijn, en daar niets aan kunnen doen, worden benadeeld (denk aan werknemers met chronische aandoeningen als astma of migraine). Dit kan de motivatie van deze werknemers nadelig beïnvloeden.
Werknemers gaan ‘nadenken’ voor ze zich ziekmelden: voor ‘baaldagen’ wordt nu bijvoorbeeld eerder een vakantiedag opgenomen. Het verzuim daalt.

Negatieve prikkels

Negatieve prikkels zijn bijvoorbeeld het inleveren van een vrije dag of het invoeren van loonvrije wachtdagen. Dat betekent dat de eerste twee ziektedagen niet worden uitbetaald.

Voordelen
Nadelen
Je krijgt verloren productiedagen terug
Het gevaar dreigt dat werknemers die twee dagen niet naar het werk (kunnen) komen, een hele week wegblijven om hun vakantiedagen ‘terug’ te verdienen of te zorgen dat wachtdagen niet ‘verspild’ zijn
Werknemers zullen zich minder snel ziekmelden voor een ‘baaldag’, een beetje hoofdpijn of na een nacht slecht geslapen te hebben
“Zieken” met een flinke verkoudheid komen toch naar het werk en kunnen collega’s besmetten
De werknemer neemt zelf een risico voor z’n rekening, je draait niet direct voor alle kosten op
Werknemers die werkelijk ziek zijn – en daar in feite niets aan kunnen doen – worden benadeeld

Aanbevelingen van TNO Arbeid

Aanbevelingen van TNO Arbeid gebaseerd op diverse onderzoeken naar arbeidsvoorwaardelijke prikkels:

  • Beperk het systeem tot kort verzuim.
  • Een bonus moet afgestemd zijn op het salaris: hoe beter betaald, hoe hoger de bonussen.
    De periode waarover het verzuim wordt beoordeeld en de bonus wordt uitbetaald moet kort zijn: een kwartaal lijkt geschikt.
  • Geef liever individuele prikkels dan collectieve. Dit laatste type blijkt minder effectief.
  • Prikkels hebben invloed op de verzuimfrequentie, maar minder op het verzuimvolume: de kosten en het volume komen voor rekening van de ernstige, langdurige gevallen die niet met bonussen maar met aandacht voor re-integratie moeten worden aangepakt.
  • Alleen als leidinggevenden er alles aan doen om de kwaliteit van het werk en de organisatie op orde te brengen, is het acceptabel om van werknemers te eisen aanwezig te zijn.

Is jouw pensioenpot al gevuld een zorgeloze oude dag? Check binnen 2 minuten welke pensioenopties voor jou (fiscaal) het beste zijn. Start de gratis Pensioen Scan van De Zaak.

Lees ook…
De gezondheid en het welzijn van werknemers zijn cruciaal voor het succes van elk bedrijf. Een arbo-arts speelt hierin een sleutelrol. Dit is een…
Jaarlijks krijgen een miljoen mensen in Nederland te maken met grensoverschrijdend gedrag op werk, zoals pesten, seksuele intimidatie en discriminatie….
Heb je personeel in dienst? Dan is het cruciaal om te weten wat te doen bij een bedrijfsongeval. Elk jaar gebeuren er honderden bedrijfsongevallen op…