Ondernemer in Griekenland: “Dit land gaat naar de klote”

Geen geld
Hartman levert vanuit het label ‘Karanika’ wijnen in het hogere segment van de markt. “Vooral in sterrenrestaurants in de grote metropolen van de wereld worden onze wijnen gedronken”, vertelt de geboren Nederlander met een Griekse moeder. Hoewel Hartman mikt op export, verkoopt hij ook wijnen aan Griekse afnemers. “Op dit moment betalen mijn Griekse klanten niet. Mijn leveranciers bellen dat ze hun geld nu nodig hebben, maar ik heb het ook even niet”, verzucht Hartman, die al zijn geld op Griekse banken heeft staan en op dit moment maar 60 euro per dag kan pinnen. “Dat is niet genoeg voor een ondernemer.”

Gevangen
“De Griekse crisis is al een hele tijd aan de gang, maar nu is het tot een uitbarsting gekomen. Mensen zijn in paniek. Het lijkt wel oorlog hier. Er is veel onduidelijkheid en de volledige economie ligt stil op dit moment.” Het komende referendum gaat volgens Hartman ook geen uitkomst bieden. Stem je nee, dan krijgen we ruzie met Europa. En voor de Grieken is het ook onmogelijk om ja te stemmen. Enorme belastingheffingen, hogere btw en nog veel meer beperkingen. “De vraag in het referendum is niet eerlijk. Het wordt een nee, zoveel is duidelijk, maar opnieuw in onderhandeling met Europa is niet meer mogelijk, denk ik. Griekenland zit gevangen in een situatie waar je niet uitkomt.”

Onzekerheid
“Het grote probleem is dat je niet kunt zien hoe lang dit nog gaat duren. Weer terug naar een eigen munt? Hoe ga je dat doen binnen een maand?” vraagt Hartman zich hardop af. “Dat gaat nergens over. Griekenland is afhankelijk van import. Een eigen munt wordt een ramp.” Ook over zijn eigen kleine bedrijf dat exporteert over de hele wereld, maakt de wijnmaker zich grote zorgen. “Ik zorg gewoon dat ik me nog meer focus op export. Ik krijg betaald met een harde valuta: wat dat betreft ben ik het mannetje, zodra er een gedevalueerde drachme is. Maar ja, daar heb ik niets aan, want dit land gaat naar de klote. We gaan in één klap 40 jaar terug in de tijd.”

Hamsteren
“Ik zie de toekomst met angst tegemoet”, erkent Hartman. “Ik merk al drie weken dat er mensen die normaal wel betaalden, nu langer wachten. Wij hebben zelf ook gehamsterd. Extra benzine getankt, ik heb 1500 euro in een sok zitten. Ook hebben we heel veel jams gemaakt. Het zou zo maar kunnen dat er over drie weken een groot tekort is aan tarwe. Dan hebben we een groot probleem.”

Op de fles?
Voor Nederlandse bedrijven die exporteren naar Griekenland heeft Hartman slecht nieuws. “Ook Nederlandse leveranciers gaan voorlopig hun geld niet krijgen. De Griekse overheid heeft een duidelijke prioriteit: elke euro moet hier blijven. Ik kan op dit moment ook geen transacties doen naar het buitenland.” Als de situatie zo blijft heeft Hartman over een paar maanden geen flessen en kurken meer. “Dat komt allemaal uit het buitenland. Als ik voor december geen flessen meer kan kopen ben ik failliet.”

Atoombom
Tot nu toe was verhuizen naar Nederland nooit in Hartman opgekomen. “Voorheen zei ik: ik ga alleen maar weg als er hier een atoombom ontploft. Zo ver is het nog niet; maar als er over drie weken geen uitzicht is op verbetering is verhuizen een realistische optie. Ik ga niet in een communistische staat leven. Liever in de bijstand in Rotterdam dan hier in de rij staan voor voedselbonnen. Ik ben ondernemend genoeg, we vinden wel een manier.”