Ketenaansprakelijkheid en g-rekening uitgelegd

Wat wordt bedoeld met ketenaansprakelijkheid?

De wet maakt de werkaannemer (hoofdaannemer) aansprakelijk voor de loonheffingen en andere premies, zoals de inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekeringswet die de onderafnemer moet afdragen voor werk.

Ketenaansprakelijkheid maakt iedereen in de keten aansprakelijk voor de volgende schakels en is bedoeld om misbruik door aannemers en onderaannemers te voorkomen bij de uitbesteding van werk.

De opdrachtgever blijft aansprakelijk

De Wet ketenaansprakelijkheid dateert van begin jaren 80. In de bouw waren nogal wat koppelbazen actief die gebruikmaakten van werkloze bouwvakkers of hun sociale lasten niet afdroegen. De fiscus en bedrijfsvereniging liepen hierdoor flink inkomsten mis. Sinds de invoering van de Wet ketenaansprakelijkheid kun je als hoofdopdrachtgever aansprakelijk worden voor de betaling van premies en belastingen die de door jou ingeschakelde (onder)aannemers verschuldigd zijn, maar niet afdragen.

Iedere onderaannemer is – samen met de hoofdaannemer –weer aansprakelijk voor de premieafdracht van de sub-onderaannemer die wordt ingehuurd. Zo is er sprake van een keten van aansprakelijke ondernemingen.

De ketenaansprakelijkheidsregeling beoogt betere waarborgen te scheppen voor de inning van verschuldigde premies en belasting bij onderaanneming. Het betreft enkel bedragen die betrekking hebben op de loonsom. De maatregel moet het inschakelen van malafide ondernemingen bestrijden.

Het begrip aanneming heeft een ruime betekenis. Een contract valt onder de ketenaansprakelijkheid zodra er sprake is van ‘werk van stoffelijke aard’. Er moet sprake zijn van een tastbaar product. De bekendste branches waar de regeling op van toepassing is, zijn de bouw, de landbouw (loonwerk) en de confectie-industrie.

Is WKA-verklaring verplicht?

Een WKA-verklaring is een bewijs dat je al je betalingen aan de Belastingdienst voldoet. Het is niet verplicht, maar wel een teken van je betrouwbaarheid. Vraagt jouw inlener je om zo’n bewijs? Dan vraag je deze aan bij de Belastingdienst. Je krijgt zo’n bewijs per kwartaal.

Manieren waarop je je risico’s kunt beperken

Het is van belang dat je als ondernemer zoveel mogelijk maatregelen treft om te voorkomen dat je met een malafide onderneming in zee gaat. Dat een door jou ingeschakeld bedrijf zijn verplichtingen niet nakomt, is nooit helemaal uit te sluiten. Maar er zijn verschillende mogelijkheden om het risico te beperken en iedereen in de keten aansprakelijk te houden voor in ieder geval een deel van de betalingen.

• Verklaring omtrent betalingsgedrag. Een onderaannemer kan bij de bedrijfsvereniging en de Belastingdienst een zogenaamde ‘verklaring omtrent betalingsgedrag’ verkrijgen. Je kan je onderaannemer hierom vragen. In de verstrekte verklaring staat dat het betreffende bedrijf op het moment van afgifte van de verklaring alle bekende premie- en belastingschulden heeft voldaan.

• De g(eblokkeerde)-rekening. Een onderaannemer opent een speciale rekening voor de betaling van de premies en belastingen. Onderdeel van de g-rekening is de verpanding van de rekening aan de fiscus en de bedrijfsvereniging. Hier lees je meer over de g-rekening.

• Garantiefonds (vrijwaringsfonds). Verschillende organisaties van aannemers en onderaannemers hebben een onderling vrijwaringsfonds ketenaansprakelijkheid. Je kan bij jouw brancheorganisatie informeren of in jouw bedrijfstak dergelijke garantiefondsen bestaan.

Wat is de g-rekening?

In verband met ketenaansprakelijkheid kun je een g-rekening aanvragen. Een g-rekening is een speciale, geblokkeerde rekening die alleen wordt gebruikt voor het betalen van de werknemerspremies en belastingen. De inlener stort daarop het bedrag van de te verwachten premies en is aansprakelijk wanneer de betalingen niet voldaan worden.

Met een geblokkeerde rekening verklein je je risico. De g-rekening-overeenkomst wordt verpand aan de fiscus en de bedrijfsvereniging. Vanaf deze rekening kunnen dan te zijner tijd betalingen aan de fiscus en bedrijfsvereniging plaatsvinden.

Vanaf deze rekening betaal je bijvoorbeeld btw, premies volksverzekeringen, inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekeringswet. Een g-rekening biedt geen absolute bescherming, maar wel de meest verstrekkende. Hierdoor hebben zij voldoende zekerheid dat de gestorte bedragen daadwerkelijk bij hen terecht komen.

Als je jouw onderaannemer verplicht een g-rekening te openen, roep je een extra betalingszekerheid in het leven. Aannemer en onderaannemer zijn vrij om te bepalen welk percentage van het loon uit de aanneemsom naar de g-rekening gaat. Meestal is ligt dit in de orde van grootte van 35 á 45 procent.

Percentage g-rekening

Wanneer je met een klant afspreekt gebruik te maken van een g-rekening, zet je op de factuur de percentages erbij. Bijvoorbeeld 65%/35%. Dan wordt 65% naar de gewone bedrijfsrekening gestort en 35% van de factuur naar de g-rekening.

Is een g-rekening verplicht?

Een g-rekening is nooit verplicht. Het is wel aan te raden om je risico te verkleinen. Bij ketenaansprakelijkheid ben ook jij een schakel in de keten en met een g-rekening dek je jezelf als het ware in. Zo is niet alleen de hoofdaannemer aansprakelijk voor alle betalingen.

Wat is het verschil tussen ketenaansprakelijkheid en inlenersaansprakelijkheid?

Naast ketenaansprakelijkheid is er ook nog inlenersaansprakelijkheid. Het verschil tussen de twee is niet altijd voor iedereen even duidelijk. Wanneer je werkt met onderaannemers of uitzendbureaus, moet je met beide rekening houden. Wat is dan het verschil?

Stel: jij schakelt een uitzendbureau in om extra personeel in te zetten. Dan ben jij de inlener en verantwoordelijk voor de betalingen van de premies. Er is hier geen sprake van een keten, maar van inlenersaansprakelijkheid.

Wanneer jij als bedrijf aangenomen werk van stoffelijke aard (gedeeltelijk) uitbesteedt aan een ander bedrijf. En dit bedrijf besteedt ook weer aangenomen werk uit, dan is er sprake van een keten. Jij als hoofdaannemer bent hier verantwoordelijk voor de betalingen van de verplichte premies van alle volgende schakels in de keten. Er is hier sprake van ketenaansprakelijkheid.

Toch geen betaling?

Als jouw onderaannemer ondanks de geopende g-rekening zijn premies en belastingen niet betaalt, sta je er toch een stuk sterker voor. De fiscus zal je in het algemeen vrijwaren van betaling.

Het Sociaal Fonds Bouwnijverheid (SFB) en andere uitvoeringsorganen van de sociale zekerheid zullen terughoudend zijn met betrekking tot de aansprakelijkheid als je aan kunt tonen dat je geen verwijt valt te maken. Het is daarom altijd belangrijk om je onderaannemer tijdens de werkzaamheden te controleren op zijn betalingsgedrag.

De g-rekening-overeenkomst 

Je kan een modelovereenkomst aanvragen bij je bank of bij het sociale verzekeringsorgaan. 

Deblokkeren

Het kan dat er meer geld op de g-rekening is gestort dan strikt noodzakelijk. Je kan het overschot deblokkeren door het geld over te maken naar de fiscus of bedrijfsvereniging met het verzoek dit bedrag terug te storten op een gewone rekening.

Aansprakelijkheid voor de omzetbelasting

Bij de omzetbelasting is de hoofdregel dat degene die de goederen levert of de diensten verleent belastingplichtig voor de btw is. Deze regel geldt niet bij de onderaanneming in de bouw: niet de leverancier, maar de afnemer is btw-plichtig. Als je met een onderaannemer werkt, draag jij de btw af. Deze uitzondering staat bekend als de verleggingsregeling.

In twee gevallen wordt de verleggingsregeling niet toegepast: 1. Het werk wordt voor meer dan de helft verricht in de werkplaats van de onderaannemer. 2. De onderaannemer verkoopt de aannemer een bestaande zaak en verricht daaraan werk dat aan de verkoop ondergeschikt is.

De Belastingdienst geeft een voorbeeld: een onderaannemer die een door hem kant-en-klaar geleverde zonwering aan een gevel bevestigd. De aannemer doet voor de onderaanneming de btw-aangifte. Deze kan hij weer als voorbelasting aftrekken. De onderaannemer hoeft geen aangifte van de btw te doen over de onderaanneming. Op de factuur vermeldt hij ‘btw verlegd‘.

Arbeidsomstandigheden en ketenaansprakelijkheid

Kinderarbeid en anderen 19e-eeuwse taferelen komen helaas nog steeds voor. De ketenaansprakelijkheid kan hier niets tegen doen. Deze is puur op de afdracht van de belastingen en sociale premies gericht.

Manieren waarop wel expliciet aandacht wordt gegeven aan de arbeidsomstandigheden waaronder producten zijn vervaardigd, zijn bijvoorbeeld een vrijwillig keurmerk. Dit biedt de consument een zekere garantie dat het aangeboden product niet onder sociaal onaanvaardbare omstandigheden is vervaardigd.

Gedragscodes zijn een ander voorbeeld van zelfregulering. Zo kent de ‘International Council of Toy Industries’ een gedragscode. De bij de council aangesloten bedrijven verplichten zich onder meer tot uitbanning van gedwongen arbeid en kinderarbeid in deze sector.