Let op: de VAR is op 1 mei 2016 vervangen door de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA). Lees hier alles over deze wet.
Wat is de VAR?
Opdrachtgevers hechten veel belang aan de Verklaring ArbeidsRelatie (VAR), omdat dit papiertje voor hen het bewijs is dat de zzinkomstenp’er (zelfstandige zonder personeel) waarmee ze zaken doen echt ondernemer is. Zo blijven zij gevrijwaard van naheffingen en sociale premies.
U kunt een VAR downloaden van de site van de Belastingdienst. Het is niet verplicht, maar het versterkt wel uw positie, omdat opdrachtgevers niet graag zaken doen met opdrachtnemers zonder verklaring. Een VAR-verklaring is in principe een jaar geldig en kan zowel voor het lopende kalenderjaar als het aankomende jaar worden aangevraagd (vanaf 1 september). Als u verschillende soorten werkzaamheden uitoefent, dient u daarvoor verschillende verklaringen aan te vragen.
Soorten VAR
Er zijn vier soorten VAR:
- VAR Loon,
- VAR ROW,
- VAR WUO,
- VAR DGA.
VAR Loon: de inkomsten behoren tot loon uit dienstbetrekking. Er bestaat een gezagsverhouding en (fictieve) dienstbetrekking tussen u en de opdrachtgever, u moet het werk zélf uitvoeren en tijdens vakantie en ziekte loopt de betaling door. Uw opdrachtgever moet loonheffing en premies werknemersverzekeringen inhouden en afdragen.
Uw opdrachtgever moet zelf toetsen of er sprake is van een (fictieve) dienstbetrekking om te bepalen of u wel of geen werknemer bent.
VAR ROW: de inkomsten behoren tot het resultaat uit overige werkzaamheden. Uw inkomsten uit de arbeidsrelatie zijn geen loon of winst en werkzaamheden waaruit die inkomsten voortvloeien zijn niet voor rekening en risico van uw vennootschap.
Deze VAR is het lastigst, omdat deze het minst zekerheid biedt. De opdrachtgever moet ook hier zelf toetsen of er sprake is van een (fictieve) dienstbetrekking om te bepalen of u wel of geen werknemer bent.
Om een naheffing te voorkomen, kunnen opdrachtgever en -nemer besluiten om de betaling als loon te beschouwen (opting-in) en dit gezamenlijk melden bij het belastingkantoor van de opdrachtgever. De opdrachtgever is dan verplicht op loonheffing te betalen. U bent in dit geval echter niet automatisch verzekerd voor de werknemersverzekeringen.
Bent u artiest of beroepssporter? Dan moet uw opdrachtgever wel loon inhouden. Meer informatie vindt u in de Handleiding artiesten en beroepssporters van de Belastingdienst.
VAR WUO: winst uit onderneming. U maakt winst, u krijgt niet doorbetaald bij ziekte of vakantie, u loopt ondernemersrisico, u hebt meerdere klanten en er is geen gezagsverhouding tussen u en de opdrachtgever. U verstuurt facturen en houdt een eigen administratie bij.
De VAR WUO is duidelijk: uw opdrachtgever hoeft geen loonheffing en geen premie werknemersverzekeringen te betalen. U bent daarvoor als opdrachtnemer niet verzekerd en heeft geen recht op een uitkering. Mocht u de term tegenkomen: die vrijwaring van betalingsverplichtingen noemt de Belastingdienst ‘uitgebreide rechtsgevolgen’.
VAR DGA: de inkomsten uit werkzaamheden zijn voor rekening en risico van uw vennootschap. Alle werkzaamheden worden verricht voor rekening en risico van uw vennootschap. De opdrachtgever heeft de zekerheid dat hij geen loonheffing en premie werknemersverzekeringen hoeft te betalen. U bent daarvoor dus niet verzekerd en heeft geen recht op een uitkering. Ook de VAR DGA biedt de ‘uitgebreide rechtsgevolgen’.
Deze verklaring heeft geen betekenis voor de arbeidsrelatie tussen de directeur-grootaandeelhouder en zijn vennootschap. Voor werkzaamheden die hieronder vallen, kan het UWV u vertellen wanneer u voor de werkzaamheden wordt aangemerkt als directeur-grootaandeelhouder. De vennootschap hoeft dan geen premie werknemersverzekering in te houden en af te dragen.
Uw positie als opdrachtgever
U kunt geen VAR aanvragen, dat moet uw opdrachtnemer doen. Een geldige VAR WUO of een VAR DGA geeft u de zekerheid dat u geen loonheffing of premie werknemersverzekeringen hoeft te betalen. De Belastingdienst kan een toegekende VAR WUO of een VAR DGA achteraf omzetten in een VAR loon of VAR ROW, maar dan hoeft u niet te vrezen voor een naheffing.
Bij een VAR ROW moet u zelf vaststellen of er sprake is van een (fictief) dienstverband. De fiscus en het UWV kunnen achteraf afwijken van uw conclusie. U bent verplicht een kopie van de VAR WUO of de VAR DGA plus een kopie van het identititeitsbewijs (geen rijbewijs) van de zelfstandige in uw administratie te bewaren. Alleen als aan alle eisen is voldoen kunt u rechten ontlenen aan een geldige VAR.
Uw positie als opdrachtnemer
U bent niet verplicht om een VAR aan te vragen, maar uw opdrachtgever kan er op aandringen. En waarom zou u het niet doen? Een goede arbeidsrelatie en duidelijkheid daarover is ook in uw eigen belang.
Als uw omstandigheden veranderen, bijvoorbeeld doordat uw werkzaamheden wijzigen, moet u een nieuw aanvraagformulier invullen. Voor alle VARs geldt dat de Belastingdienst tot de conclusie kan komen dat u een verkeerde VAR is toegekend en dat deze gewijzigd moet worden. Als u bewust verkeerde informatie hebt gegeven, kunt u een boete krijgen.
Als uw VAR WUO of DGA in een VAR loon of VAR ROW verandert, kan dat gevolgen hebben voor de aftrekposten – denk aan zelfstandigen- of investeringsaftrek- op uw jaaraangifte.
Aanvragen, bezwaar en beroep
Op het aanvraagformulier voor de VAR vindt u veel ja/nee-vragen die geen ruimte bieden voor toelichting. Kies voor het antwoord dat het dichtst bij de waarheid ligt.
Maximaal acht weken na uw aanvraag, krijgt u uw VAR toegestuurd. Deze is één kalenderjaar geldig en alleen voor de soort werkzaamheden die erop vermeld staan. Heeft u voor 1 november een opdracht binnengehaald die na 1 januari doorloopt of op 1 januari begint, dan is uw lopende VAR voor die opdracht nog maximaal één jaar geldig.
Bent u van meerdere markten thuis, dan kunt u voor al die verschillende diensten een andere VAR aanvragen. U kunt ook proberen om de werkzaamheden zo algemeen mogelijk, maar toch voldoende concreet te omschrijven. Bent u het niet eens met de soort VAR die u ontvangt, dan kun u binnen zes weken na dagtekening van de VAR bezwaar maken bij de Belastingdienst.
Netelige kwesties
Zelfstandigen zonder personeel,ofwel zzp’ers, halen hun opdrachten niet altijd zelf binnen. U kunt ingeschreven staan bij een uitzendbureau of bemiddelingsbureau, een agent hebben of worden gedetacheerd. Het is ook niet ongebruikelijk dat een zelfstandige die een opdracht binnenhaalt, een aantal collega-zelfstandigen benadert om de klus gezamenlijk te klaren.
Bemiddeling
Een bemiddelaar is slechts een tussenpersoon tussen een zelfstandige en een opdrachtgever. Hij brengt beide partijen met elkaar in contact, krijgt daarvoor een vergoeding van één van beide en daarmee is zijn rol uitgespeeld. Hij draagt geen verantwoordelijkheid voor de werkzaamheden die worden uitgevoerd.
In dat geval heeft de VAR betrekking op de relatie tussen de zzp’er en de opdrachtgever. Het bemiddelingsbureau blijft voor de VAR volledig buiten beeld.
Detachering en uitzending
Dat ligt anders voor wie zich laat detacheren of uitzenden. In dat geval bemiddelt het bureau niet alleen, maar wordt de zelfstandige door het bureau naar een klant gestuurd. Het bureau is de opdrachtgever. De klant kan het bureau aanspreken als de zelfstandige zijn werk niet naar behoren doet. In dat geval heeft de VAR betrekking op de relatie tussen de zelfstandige en het uitlenende bureau. De klant speelt geen rol. Als u voor meerdere detacheringsbureaus wordt uitgezonden, ziet de Belastingdienst u eerder als zelfstandig ondernemer dan wanneer u slechts voor één bureau werkt.
Die regels lijken heel duidelijk en overzichtelijk, maar in de praktijk is er zo’n waaier aan in- en uitleenconstructies dat niet altijd duidelijk is welke situatie van toepassing is.
Wat te denken van de zelfstandige die wordt gevraagd om een workshop te organiseren. Hij vraagt een aantal andere zelfstandigen om ieder een sessie voor hun rekening te nemen. Is hij dan een uitzender, is hij een bemiddelaar of is hij gewoon een goeie netwerker, een zelfstandige onder zelfstandigen?
Dat ligt eraan, zegt de Belastingdienst. Als het gaat om een eenmalige workshop die een middagje duurt, is de kans gering dat hij als uitzendbureau wordt beoordeeld. Maar neemt hij die anderen regelmatig mee op pad, dan wordt die kans groter.
Gevleugelde woorden van de Belastingdienst in dit soort gevallen: ‘de beoordeling hangt af van de feitelijke omstandigheden’. Ofwel: per geval wordt een afweging gemaakt. Bent u het niet eens met de VAR die daar uitrolt, dan kunt u altijd binnen zes weken bezwaar aantekenen.
Zorg voor die VAR WUO of DGA!
Schakelt u wel eens andere zelfstandigen in, zorg er dan voor dat de mensen met wie u in zee gaat een geldig VAR WUO of VAR DGA hebben. Stel hun identiteit vast, maak een kopie van hun identiteitsbewijs en bewaar die in uw administratie, samen met een kopie van hun VAR. Zo voorkomt u dat u wordt aangeslagen voor loonheffing en premies werknemersverzekeringen.
