Samen sterker: Scheepsrestaurateurs

Joram en Niko lassen, klinken en timmeren al ruim vijftien jaar voormalige vrachtschepen, viskotters en sleepboten om tot varende woonschepen. De haastige klant beseft niet altijd hoe ingewikkeld dit is. "In een schip is niets recht, haaks of symmetrisch."

Inhoudsopgave

Snel inzicht in de belangrijkste ondernemerszaken: met de Top 3 Scans van De Zaak: de AOV Scan, de Aftrekposten Scan en de Pensioen Scan

Een schip als werkplaats, dat heeft zijn voordelen, grijnst Joram Lehmann (50). Hij loopt in zijn blauwe overal over de smalle loopplank vanaf de kade naar zijn Madrigale, een 39 meter lange Nederlandse spits. “Onze klanten liggen langszij, dus bewegen we bij getijdenwater met ze mee. Met een loods aan de kade zou ik steeds met mijn ijzerwerk drie meter naar beneden moeten springen bij laagwater. Of omhoog lopen bij hoog water.”
 
“Het is wel veel klauter- en tilwerk”, zegt Niko Hoogstad (41), wiens schip (de ‘Janssen 57’, 32 meter lang), waar hij werkt én woont, in het verlengde ligt van dat van Joram. “Je knieën en rug gaan eraan, want je moet steeds naar boven en beneden, erop en eraf. Maar vind maar eens een betaalbare loods aan het water.”
 
De beide mannen wonen en werken in hun hobby: varend erfgoed. Op het water van de Oude Haven in hartje Rotterdam, ingeklemd tussen andere schepen, aan de voet van Het Witte Huis, ‘Europa’s eerste wolkenkrabber’, omgeven door restaurants, uitgaanscentra, de befaamde woonkubussen en andere woningen, restaureren ze historische schepen en bouwen voormalige vrachtschepen, viskotters en sleepboten om tot woningen.
 

Samen sterker

 

Joram Lehmann Scheepsbouw De Zaak

Lehmann scheepsrestauratie

Het bedrijf van Joram Lehmann (50) heeft zich gespecialiseerd in het voorbereiden, begeleiden en uitvoeren van restauratiewerk aan historische schepen. IJzerwerk vormt de hoofdmoot van het werk, met name het authentiek klinken en smeden van alle onderdelen. Hoewel lassen het klinken steeds vaker overneemt, heeft Lehmann de techniek van het klinken weer op de kaart gezet.
Niko Hoogstad Scheepsbouw De Zaak

Hoogstad Scheepstimmerwerk

Meubelmaker en jachtbouwer Niko Hoogstad (41) werkt sinds 2002 vanuit de museumhaven in Rotterdam, waar hij restauratiewerk verricht aan historische en museale schepen. Hij werkt samen met zijn partner Eva de Jong, die de planning, inkoop en administratie.
 

Nieuwe markt

Joram doet het ijzerwerk, Niko het hout (‘inclusief keuken, kasten, techniek, leidingen, rioolwerk en pompen’). Handig, zo naast elkaar te liggen. Want het ijzer- en houtwerk komt heel nauw. Joram begint en plaatst de bevestigingspunten waar Niko met hout op aansluit. Zoals van de houten stuurhut, die een onderbouw van staal heeft. Ze meten alles zelf, ter plekke, een architect komt er nauwelijks aan te pas. Al het materiaal gaat over de loopbruggetjes of door het dak. Regen of geen regen. Joram, droog: “Het zou ook wel eens handig zijn om een vorkheftruck gewoon naar binnen te kunnen rijden. Maar dit geklauter houdt ons wel jong.”
 
“Niko is een ontzettende mierenneuker, maar dat kan ook nuttig zijn.”
De mannen werken al ruim vijftien jaar samen, sinds ze elkaar voor het eerst ontmoetten op het Rotterdamse zeilschip de Helena, waar ze aan werkten. Stonden ze in het begin nog actief opdrachten te werven op klassieke schepenbeurzen. Nu kloppen de klanten aan via mond-tot-mond reclame, veelal particulieren, soms een museumstichting of uit de beroepsvaart. Sinds november 2017 zitten ze samen in het bestuur van de Koningspoort, de historische scheepshelling om de hoek, waar schepen worden gerestaureerd.
 
“Joram is nogal opvliegend, maar na een uur is het ook weer goed.”
Samen werken ze ook weer met andere zelfstandige elektriciëns, smeden of ijzerwerkers. Dat is fijn voor de klant, zegt Niko. “Die wil niet gaan rondwinkelen, maar zijn schip het liefst komen brengen en af weer weg kunnen varen.” Die klant, het type klassieke scheepsbewoner, was vroeger veel vaker “een geitenwollensok met baard die veel zelf doet. Nu zijn het vaker tweeverdieners, die meer uitbesteden én meer te besteden hebben”, aldus Joram. Woonschepen zijn allang niet meer voor een appel en ei te krijgen, maar kosten – met ligplaats – tegenwoordig een vermogen.
 
Voorbeeld scheepsrestauratie. Foto: Eva de Jong
 

Ruzie hoort erbij

Dat maakt het werk anders, zegt Joram. “Vaker werken we nu aan schepen die al bewoond zijn (geweest). Dat betekent meer sloopwerk, of bouwen om bestaande betimmering heen.” Klassieke scheepsbewoners willen ‘het uiterlijk van een historisch varend schip, met het comfort van een woonhuis, waar ze met een laptop kunnen werken onder een raam dat niet lekt’, aldus Joram. Het leukste werk, het van nul af aan opknappen van zogeheten ‘schuurvondsten’, ofwel ‘oude scheepjes die in een sloot of kanaal lagen weg te kwijnen’ om die vervolgens bewoonbaar te maken, krijgen ze steeds minder.
 
Maar uitdagend is het werk nog altijd. Samen zoeken naar simpele technische oplossingen, daar zijn ze goed in. En het vraagt heel wat puzzelwerk, om zo’n schip zo licht, duurzaam, waterdicht en afwaterend mogelijk te maken. “Mensen onderschatten altijd hoe ingewikkeld dit is”, zegt Niko. “Huizen zijn gebouwd om in te wonen. Vrachtschepen niet”, zegt ook Joram, omgeven door zijn ijzerwerk, machines en gereedschap in het voormalige laadruim. “In een huis hoeft het dak niet elke dag open en dicht. Op een schip krijgt de luikenkap de functie van een dak. En alles is rond. Niets recht, haaks of symmetrisch. Je bouwt dus nooit een hok van twee bij drie meter.”
 
De spanning loopt nogal eens op, vooral als er sprake is van tijdsdruk. En de klant, vooral die met kinderen, heeft meer haast. “Die wil de verbouwing het liefst in de vakanties of net voor de bevalling klaar hebben. Ruzie hebben we vaak, dat is onderdeel van samenwerken, grapt Joram. Een communicatiefout kan de duurste jachtbouwers overkomen”, zegt Joram. “Dan is het hele schip klaar en gepolijst en blijkt er toch ergens een gat verkeerd geboord.”
 
Locatie Joram en Niko in Rotterdam. Foto: Eva de Jong
 

Mierenneuker

Niko is een ‘ontzettende mierenneuker’ (‘kan ook nuttig zijn’). Joram nogal opvliegend (‘maar na een uur is dat ook weer goed’). “Als het werk van Joram uitloopt of meer budget opeet dan gepland, schopt dat ook mijn planning in de war”, zegt Niko. “Maar we vinden altijd een oplossing, die hebben we veel paraat liggen. Dat is onze kracht en ervaring samen. Met Niko overzie en beslis ik snel wat er moet gebeuren.”
 
De leukste klus was de ‘Hendrika’, een tjalk uit Gorinchem. Joram: ‘Of we daar in drie weken tijd een nieuwe en windwaterdichte woning in konden bouwen. Het kostte maanden voorbereiding, met talloze reizen op en neer naar Gorinchem, om zeker te weten dat alle maten goed waren. Alles werd in de computer ingetekend, in Rotterdam gemaakt en ingebouwd. Het was voor het eerst dat we dat zo deden.” Innovatie en restauratie ineen, aldus Joram, ‘met veel vooronderzoek en studie naar de vroegere woning. Restauratie is echt onze expertise, we kennen veel verschillende scheepstypes, weten onze weg te vinden met oude tekeningen, oude foto’s en met ons netwerk.”
 
Ze nemen dan ook niet alles aan. “De vraag om een spits om te bouwen tot een plezierschip uitgerust met allerlei balkons hebben we laten varen. Dat ziet er niet uit, daar wil ik niet aan werken”, aldus Niko. “We blijven graag bij onze ‘eed’”, voegt Joram toe. “Een monument verziek je niet. Daarin zijn we soms roomser dan de paus, want het vastgoed is meer gereguleerd dan de schepenwereld.”
 
Hoe de toekomst eruit ziet? Groot zorgpunt is het plan van de Rabobank, die als laatste bank mogelijk gaat stoppen met het uitgeven van hypotheken voor varende woonschepen. “Heel simpel, dan gaat de markt op slot”, zegt Joram. “Want dan kan je geen schip meer kopen of verkopen. Dat gaan wij ook voelen.” Ook de toekomst van de Koningspoort, de historische scheepshelling, is ongewis nu het Maritiem Museum zijn handen er vanaf heeft getrokken.
 
Wellicht besteden ze het fysieke werk in de toekomst wat meer uit. Vooralsnog staan ze graag zo lang mogelijk met de ‘laarzen in de modder’.
Joram: “We houden van die schepen. We zijn wat dat betreft echt ambachtelijke mensen.”

Tekst: Manon Stravens

Foto’s: Bart Lahr, Eva de Jong

Is jouw pensioenpot al gevuld een zorgeloze oude dag? Check binnen 2 minuten welke pensioenopties voor jou (fiscaal) het beste zijn. Start de gratis Pensioen Scan van De Zaak.

Lees ook…
Ondernemer een doorlopend proces vol valkuilen, uitdagingen en uitglijders. Fouten maken is onvermijdelijk, maar gelukkig zijn veel ongelukken te…
Je hebt een geniaal concept bedacht en wilt starten als ondernemer. Het plan ligt er en je bent klaar voor de inschrijving bij de Kamer van Koophandel….
Het starten van een eigen handelsonderneming is de laatste jaren erg in trek. De handelssector is namelijk zeer toegankelijk en biedt diverse…
Als franchisenemer stap je in een beproefd concept. Je maakt gebruik van de naamsbekendheid, marketing en inkoop van een bestaande formule. Mooi…