De oplossing voor het grote tekort aan goede programmeurs ligt ook elders dan in India of Oekraïne. Afrika bijvoorbeeld. Nauwelijks tijdverschil, steeds beter internet en er loopt meer talent rond dan de gemiddelde bedrijfsbaas denkt.
Programmeurs zijn schaars, moeilijk te vinden en duur, zegt Ernesto, op een werkplek van de Social Impact Factory in Utrecht. “Ze zijn gewild, en dat weten ze. Sommigen gedragen zich als prima donna’s.” Voor hem staat de laptop met het breed grijnzende gezicht van Emmanuel, die vanuit Oeganda is aangeschoven via Skype. Terwijl de verslaggever haar opnameapparaat aan de praat probeert te krijgen, keuvelen beiden heren over het weer en de konijnen van “Emma”, zoals Ernesto zijn kompaan steevast noemt.
Ernesto en Emmanuel zijn techneuten met een sociale achtergrond, in onder meer de ‘hospitality’ en het ontwikkelingswerk. Dat heeft hen de communicatieve vaardigheden ofwel ‘soft skills’ meegegeven, waar het de gemiddelde ontwikkelaar nogal eens aan ontbreekt, aldus Ernesto. Terwijl de programmeur van vandaag meer moet kunnen dan coderen achter een beeldscherm. “Hij of zij is in eerste instantie een probleemoplosser die goed moet kunnen samenwerken”, zegt Emmanuel.
“Ook Afrikaanse bedrijven weten dat ze online moeten” – Emmanuel
De samenwerking begon na een bezoek aan Kenia en Oeganda in 2015. In Kampala, hoofdstad van Oeganda, stuitte Ernesto via het Nederlandse bedrijf Butterfly Works op het opleidingscentrum KampaBits. Butterfly Works bouwt al sinds het begin van deze eeuw aan een netwerk van scholen waar gratis IT-onderwijs wordt gegeven. Met Tunga wilde Ernesto de afgestudeerde jongeren aan werk helpen. Want 77% van de Oegandezen is jonger dan 30 en 83 procent van hen is werkloos.
“Maar waren er goede programmeurs, dat was de hoofdvraag”, aldus Ernesto. Dat bleek. De eerste die ze vonden, was zo goed dat ze die meteen zelf maar kaapten. David Semakula is tot op heden Tunga’s CTO. Inmiddels hebben ze een pool van zo’n 300 zelfstandige IT’ers, die kunnen worden ingehuurd. Daarvan zijn er nu zo’n zestig aan het werk. Tijdelijk of permanent, voor kleine en middelgrote bedrijven, innovatietrajecten en ngo’s over de hele wereld.
“Ik wil niet meewerken aan een brain drain. Slimme mensen moeten daar blijven.” – Ernesto
Ernesto laat ze liever niet overvliegen naar Nederland, een vraag die hij regelmatig krijgt. “Ik wil niet meewerken aan een brain drain. Slimme mensen moeten daar blijven, daar hun geld uitgeven. Maar het is moeilijk tegen te houden. We zijn nu aan het bekijken of ze in ruil voor elke geplaatste programmeur de training van drie anderen kunnen betalen.”
| KampaBits | Tunga |
|---|---|
|
KampaBits werd in 2010 opgezet door verschillende Oegandese en Nederlandse organisaties die jongeren wilden opleiden tot programmeurs. Het non-profit centrum begon met 20 jongeren, 23 computers en ‘supersnel’ internet en leidt nu jaarlijks tientallen jongeren tot IT’er op. Training duurt zes maanden en is gratis. KampaBits (5 man personeel) werkt met name met jongeren uit verschillende buitenwijken van Kampala.
Motto:
|
Tunga werd in 2015 opgericht door de sociaal ondernemers Ernesto Spruyt (43), Bart Leijssenaar en Michiel Huisman (36), met steun van onder meer Dioraphte en Stichting DOEN. Met “een voet in Europa (Amsterdam) en een voet in Afrika (Kampala)” leidt het bedrijf Afrikaanse jongeren op voor de IT-markt, met name Europa. Volgend jaar opent Tunga een kantoor in Nigeria. Motto:
|
KampaBits zoekt, selecteert en traint de jongeren. Tunga verzorgt de curricula, houdt de laatste “techtrends” bij en heeft de contacten met de bedrijven. De meeste klanten, zo’n 70%, zijn nog altijd Nederlands. Maar dat gaat in de toekomst veranderen, denken beiden. “Ook Afrikaanse bedrijven weten dat ze online moeten”, zegt Emmanuel. De lokale vraag naar websites en applicaties groeit. Het geld is er ook, maar het vertrouwen in lokale providers is nog klein, aldus Ernesto.
Nog steeds werken de meeste bedrijven met outsourcing partijen uit India. Maar Tunga groeit, in omzet en aantal mensen. Mede dankzij de aandacht voor die noodzakelijke soft skills in de trainingen. “Onze USP in een wereld die niet bepaald bekendstaat om zijn empathie.”
Sinds vorig jaar draait er ook een pilot voor het trainen van meer vrouwelijk talent. De man met zijn “lot of ego” komt er wel, lacht Emmanuel. Maar het aandeel vrouwen, nu ‘een handvol’, moet omhoog, vinden ze. Ernesto mag dan in het belang van diversiteit geloven, de praktijk is weerbarstig, weet Emmanuel. “Hier horen vrouwen in de keuken thuis, dat is heersende opvatting.” Maar vrouwen hebben een belangrijke economische rol te spelen, vindt de Oegandees. “Veel familieconflicten komen voort uit geld.”
“De programmeur is in eerste instantie een probleemoplosser die goed moet kunnen samenwerken” – Emmanuel
Ernesto zou ook jongeren met een beperking een kans willen geven. Maar dat is nog een brug te ver, vindt Emmanuel. “Het werken met jongeren uit de buitenwijken is al uitdaging genoeg.” Bij kwetsbare jongeren met weinig perspectief liggen (seksueel) misbruik en uitbuiting namelijk algauw op de loer. “Vooral als je werkloos bent”, weet hij. “Ga wat doen, zeggen ouders dan. Met het risico bovendien op kinderarbeid.”
Het vraagt van de onderneming een bepaalde flexibiliteit. Ernesto: “De opleiding is gratis, zonder verplichtingen achteraf, zoals bij andere bedrijven wel het geval is.” Emmanuel: “Ons trainingscentrum is 24 uur open, ook op zaterdagen. Zo kunnen ook alleenstaande moeders worden opgeleid, op de tijden die hen uitkomen.” De keerzijde is dat de opgeleide jongeren ook wel eens worden gekaapt door de concurrent. Maar Ernesto ziet dat anders. “Ik heb er niet zo’n problemen mee. Zo helpen we ze aan werk. Mooi toch?”
