Wanneer hij, eenmaal terug in Nederland, de kans krijgt terug te keren naar Laos als manager van Forest Retreat weet hij genoeg: ‘Hier moet iets veranderen.’ Hij zegt zijn baan op, verhuurt zijn huis en vertrekt naar Laos.
Scheeres zette in 2013 voor het eerst voet in Laos. Hij zag de verwoestingen van de natuur door de opkomst van rubberplantages en dacht: “Dit moet anders”. Sinds een paar jaar woont hij in de provincie Luang Namtha en heeft hij zijn bedrijf UpLao opgericht.
| Wie is Sandor Scheeres? | |
|---|---|
 |
Sandor Scheeres (43) studeert in 2004 af in ontwikkelingssociologie met specialisatie in maritieme antropologie. Hij werkt een aantal jaar voor het Ministerie van Landbouw wanneer hij besluit om te gaan reizen in Zuidoost-Azië. In Laos ontmoet hij de eigenaar van Forest Retreat, een organisatie gespecialiseerd in ecotoerisme rondom The National Protected Area. Sandor gaat na zijn reis weer aan het werk in Nederland. Tijdens deze periode komt hij een vacature tegen van Forest Retreat met de vraag naar een manager. Hij zegt zijn baan op, verhuurt zijn huis en vertrekt naar Laos. |
Sandor leert boeren om op een ecologische en organische manier gewas te verbouwen. “We laten het bos teruggroeien, we zetten er verschillende fruitbomen neer, we leren hoe ze koffie moeten verbouwen, hoe ze compost moeten maken en contouren, simpele maatregelen om erosie tegen te gaan.” Ondertussen probeert Scheeres daar een markt voor te vinden. Dat is nog niet zo ver, hij verwacht dat hij in het najaar van 2020 zijn koffie en fruit eindelijk tot zijn beschikking heeft.
“We hopen met die producten zoveel mogelijk van de value chain te beheersen en zo min mogelijk tussenpersonen te vinden, zodat de boeren een betere prijs krijgen. We doen alles fair trade en we willen de behaalde winst voor de helft delen met de boeren. Ik stap nu precies op het juiste moment in, binnenlands is de vraag al zo goed dat ik de meeste producten hier kwijt kan. Er lopen momenteel drie projecten en ik werk met bijna vijftig families.”
Unieke koffie
Sandor probeert de specifieke identiteit van Noord Laos te koppelen aan een product. “Ik heb koffie die door een uniek volk, met hun eigen cultuur en traditie, in de bergen is geproduceerd. Ik wil dat de consument uiteindelijk een product direct bij de boer kan kopen. In plaats van dat het naar een of andere grote multinational gaat die alleen de winst van hun aandeelhouders voor ogen hebben en niet van de mensen en de natuur.”
“Er is hier zoveel land en er zijn zoveel boeren, het is een kwestie van een financie¨le injectie. Het is geen ontwikkelingswerk, ik zie gewoon een mogelijkheid om hier een business te starten. Boeren worden hier gecorrumpeerd door Chinese ondernemers. Ze knallen de grond vol met plastic en chemicalie¨n en het jaar daarop groeit er geen rijst meer. De boeren hebben geen idee en worden best goed betaald. Ze hebben geen andere opties. Het is gewoon zonde, het is een heel divers gebied en je helpt alles naar de klote. Ecosystemen verdwijnen en dat kan anders.”
Onmenselijke praktijken
Niet alleen de natuur was voor Sandor een belangrijke motivatie. “Het is hier onmenselijk. Chinese ondernemers gebruiken chemicalie¨n die al meer dan tien jaar verboden zijn. Omdat ze weten dat de werknemers na een paar maanden ziek worden huren ze geen lokalen in, maar boeren uit dorpen vijftig kilometer verderop. Zij overlijden of krijgen misvormde baby’s. Zodra werknemers ziek worden, worden ze teruggestuurd naar hun eigen dorp en huren de ondernemers andere boeren in.”
“Ik hoef niet rijk te worden. Hier krijg ik er zoveel meer voor terug dan geld.”
“Laos is een onderontwikkeld land, heel veel van de minderheden zijn de laatste twintig jaar overgegaan van subsistentie-economie naar markteconomie. Je hebt veel bos hier wat heel snel verandert in met name rubberplantages. Dit is gestuurd vanuit Chinese ondernemers die de grens overkomen.”
“In het begin was het de overheid die dit stimuleerde, want zij zocht ook naar manieren om geld te verdienen en ze had weinig opties en middelen. Ook boeren hier weten niet wat ze moeten doen om geld te verdienen, dus die hebben de werkwijze gekopieerd van de Chinese ondernemers. In het begin beloofden ze hele goede prijzen.”
“Er zijn ook wel een aantal dorpen die daar baat bij hebben gehad, maar nu, vijftien jaar later is het helemaal ingezakt. Ook krijgen ze er een hele slechte prijs voor en de boeren zijn hun land kwijt, omdat ze dat allemaal hebben verkocht of geleast aan de Chinese ondernemers. Ze moeten nu op hun eigen land voor een hongerloon op een rubberplantage werken.”
Geen bomen kappen
Sandor ging op onderzoek uit en bezocht een aantal projecten. “Ik heb een achtergrond in de rurale ontwikkeling, ik weet hoe ik onderzoek moet doen en hoe ik een plan moet schrijven. Voor mij was het een nieuwe wereld en ik dacht: daar moet ik geld voor zien te regelen. Ik wist nog niks. Wat ik vooral heb gedaan is netwerken. Het opent toch wel deuren en mensen zijn best bereid om informatie te geven. Zodoende werd ik steeds wijzer.” Zo kwam Sandor erachter dat koffie een geschikt gewas is, omdat het onder de bomen groeit. “Dus je hoeft geen bomen te kappen.”
Sandors droom is om een succesvolle sociale onderneming op te zetten en daar heeft hij nog heel veel hulp bij nodig. “Ik begin kleinschalig, maar ik denk dat het wel degelijk mogelijk is om het grootschalig aan te pakken en met een ander oogmerk dan winst alleen. Ik hoef niet rijk te worden. Hier krijg ik er zoveel meer voor terug dan geld.”
