Hebt u in uw bedrijf te maken met een probleemdrinker? Drinkt u zelf (té) stevig? Het kan leiden tot ziekteverzuim en 'bezopen' situaties, zoals een slechte sfeer en bedrijfsongevallen. Een nuchtere aanpak is geboden. Zo formuleert en handhaaft u een weloverwogen alcoholbeleid.

Inhoudsopgave

Beperk de impact van verzuim in jouw organisatie met een verzuimverzekering. Krijg ondersteuning bij verzuimbegeleiding en re-integratie. Bereken je premie in 3 simpele stappen

Alcohol en werk gaan niet samen

Van de Nederlandse werkende bevolking grijpt 5% te vaak naar de fles. Met de nodige gevolgen, zoals een verhoogd risico op bedrijfsongevallen, verminderde productiviteit en een hoger verzuim. Probleemdrinkers melden zich volgens ArboNed zes keer vaker ziek. Volgens de Arbo Unie wordt van het totale ziekteverzuim zelfs 13% veroorzaakt door alcohol. Een werknemer met een alcoholprobleem kan uw bedrijf dus veel geld kosten!

Alcohol en werk gaan niet samen. Vooral in een klein bedrijf is de impact groot als een werknemer structureel met een flinke kegel op het werk verschijnt. Want hoe minder personeel, hoe minder medewerkers om functioneringsproblemen van een probleemdrinker op te vangen. Daardoor ondervindt een klein bedrijf meer sociale en financiële hinder, en daarmee beschadiging van de concurrentiepositie, dan een groot bedrijf.

Signaleren van een alcohol probleem


Hoe eerder iemands probleem wordt gesignaleerd, hoe groter de succeskans op herstel. De aanwezigheid van een aantal van de volgende signalen is een reden om te denken aan een mogelijk alcoholprobleem:

  • Verstoorde relaties: de werknemer bekritiseert het werk van medecollega’s of reageert heftig op kritiek, heeft slecht humeur, is sneller agressief en achterdochtig, verspreidt roddels, probeert geld te lenen of is ongehoorzaam aan leidinggevenden en hun instructies.
  • Verzuim: met name de maandagochtend is een populaire ‘verzuimdag’ voor overmatig drinkende werknemers. Wees alert op zelfbedachte excuses als ‘migraine’.
  • Onverklaarbare afwezigheid: herhaald en meer dan nodig.
  • Afwijkend werkpatroon: afwisselende perioden van hoge en lage productiviteit, toenemende onbetrouw- en onvoorspelbaarheid.
  • Afgenomen efficiëntie en concentratievermogen: het niet tijdig kunnen afronden van opdrachten, verkeerde keuzes en beslissingen nemen, klachten van klanten, problemen met onthouden van instructies, details, in slaap vallen op het werk.
  • Uiterlijke kenmerken: uit de mond ruiken naar alcohol, trillende handen, transpireren, toenemend onverzorgd uiterlijk.

Doorbreek het taboe

Snelle signalering van alcoholproblemen prettig voor u als werkgever, maar ook voor de betreffende werknemer en diens collega’s. Een mogelijk alcoholprobleem bespreekbaar maken loont dus, maar is niet gemakkelijk. Op het onderwerp rust nog altijd een taboe. Binnen een klein bedrijf kunnen de soms minder formele gezagsverhoudingen nog eens een extra drempel vormen. De kans is groot dat hiaten in het werk vaak met de mantel der liefde worden bedekt.

Een medewerker is er echter meer bij gebaat als u hem de helpende hand toereikt, hoe pijnlijk de confrontatie ook is. En juist ú, als werkgever, kunt drankproblemen van een werknemer vroegtijdig opmerken.

Let op: het uitspreken van het vermoeden van problematisch alcoholgebruik vereist wel voorzichtigheid. De signalen verschillen namelijk per persoon en per arbeidsplaats en kúnnen soms ook het gevolg zijn van andere problemen, zoals een echtscheiding of een ziek kind.

Bied hulp aan


Hoe moeilijk het ook is, en ook al bestaat de kans op een conflict: tóch is het raadzaam uw werknemer ermee te confronteren wanneer u langere tijd een aantal signalen heeft opgemerkt.

  • Spreek de werknemer niet alleen aan op diens disfunctioneren, maak ook duidelijk dat u hem wilt helpen;
  • Begin nooit zelf een hulpverleningstraject, maar verwijs naar hulpverlening, zoals (in eerste instantie) de bedrijfsarts. Heeft u het gevoel dat deze u niet kan helpen, neem dan contact op met bijvoorbeeld een instelling als De Hoop.

Helaas staat u niet sterk als de werknemer zelf niet geholpen wil worden. Als de betrokkene niet wil toegeven dat hij een probleem heeft, kan u als werkgever weinig doen. Ook wanneer de werknemer toegeeft dat hij te vaak teveel drinkt, maar hulp weigert, staat u als werkgever machteloos.

Ontslag als enige uitweg?


Aanhoudend disfunctioneren en weigering van hulp kan uiteindelijk leiden tot ontslag. Bij beoordeling of ontslag op staande voet of ontbinding van het contract gerechtvaardigd is, laat de kantonrechter een aantal factoren meewegen, zoals de staat van dienst van de werknemer, overtreding van bedrijfsregels, onverantwoord gedrag, kans op herhaling of ontzegging van rijbevoegdheid.

Als er sprake was van structureel alcoholmisbruik, staat u sterk wanneer u kunt aantonen dat u zich voldoende heeft ingespannen om de werknemer te helpen bij zijn alcoholprobleem, maar dat deze na vele pogingen en waarschuwingen toch weer overmatig is gaan drinken of als gevolg daarvan zijn werk verzuimde.

Sta sterk in uw ontslagcase:

Om uw ontslagcase bij de kantonrechter te winnen, dient u de volgende adviezen in acht te nemen:

  • Stel een alcoholbedrijfsbeleid op waarin verantwoordelijkheden van werkgever en werknemer verwoord staan ten aanzien van alcohol en werk;
  • Zorg dat u kunt aantonen dat u (financiële) schade ondervindt van het alcoholgebruik van uw werknemer; leg disfunctioneren vast in het personeelsdossier;
  • Verwijs de werknemer met een alcoholprobleem naar de juiste hulpverlening;
  • Verwoord welke sancties opgelegd worden als het gaat om alcohol en werk.

Voer alcoholbeleid


De rechter hecht er veel waarde aan als u in uw bedrijf een alcoholbeleid voert. Maar een alcoholbeleid kan ook helpen bij het voorkómen van ontslag, omdat u vroegtijdig kunt ingrijpen. Door schriftelijke regels op te stellen kunt u niet alleen alcoholproblemen op het werk bespreekbaar maken, maar er bovendien adequaat op reageren. De regels kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op het nuchter op het werk verschijnen of de toelaatbaarheid van het besturen van een bedrijfsauto na alcoholconsumptie. Ook kunt u vastleggen wat voor maatregelen u neemt als iemand de regels overtreedt, of dat u werknemers kunt verplichten hulp te zoeken.

Stichting De Hoop helpt bedrijven bij het opzetten van een preventief alcoholbeleid en maakt daarbij gebruik van een zeven-stappenplan. Een samenvatting van dit stappenplan vindt u op de website www.alcohol-en-werk.nl.

  • Stel regels op met betrekking tot alcohol en werk en leg vast welke maatregelen u neemt als iemand de regels overtreedt. Dit kunt u doen in uw personeelsgids.

Vrijdagmiddagborrel: ja of nee?

Volgens het NIGZ ontwikkelen bedrijven ook nog onvoldoende beleid voor bedrijfsborrels na werktijd. Aansluitend op het werk wordt vaak gedronken bij de baas, vooral op vrijdagmiddag. En die ‘vrijdagmiddagborrel’ is niet altijd even onschuldig. Onderzoek heeft aangetoond dat het de kans op een alcoholprobleem van een medewerker vergroot, omdat mensen thuis vaak verder drinken.

Maar: de vrijdagmiddagborrel hoeft niet direct te worden afgeschaft. Tips om het gezellig te houden:

  • Zorg voor alternatieven: er zijn mensen die maar meedrinken omdat ze alleen kunnen kiezen tussen water en alcohol. Zorg ook voor frisdrank of lekkere vruchtencocktails;
  • Creëer een sfeer waarin mensen elkaar erop kunnen aanspreken als iemand teveel drinkt (óf daarna ook achter het stuur stapt);
  • Geef als leidinggevende het goede voorbeeld: drink niet overmatig en houdt een oogje in het zeil;
  • Zorg dat werknemers niet met een glaasje op achter het stuur stappen en regel zonodig alternatief vervoer;
  • Maak afspraken over of iemand sowieso nog met een bedrijfsauto mag rijden nadat hij heeft gedronken. LET OP: u kunt als werkgever verantwoordelijk worden gesteld als er na de vrijdagmiddagborrel door een medewerker in een bedrijfsauto een ongeval wordt veroorzaakt, onder invloed van alcohol.

 Hoeveel drinkt ú eigenlijk?

Lunchafspraken, zakendiners en lange vergaderingen. Wie mogelijkheden te over heeft om z’n keel te smeren, kán de grip verliezen. Zeker onder druk van slechte economische tijden. “Het herkennen van een probleem bij jezelf is een hele zware stap”, weet Don Schothorst, mede-oprichter van SolutionS, een bureau dat onder meer managers begeleidt bij alcohol- en drugsverslaving. Als succesvol reclamemaker bezweek hij in de jaren zeventig zelf onder de druk en aandacht en zocht zijn heil in alcohol en cocaïne. “Als je een spiegel wordt voorgehouden, zie je niet in dat een leven zonder drank überhaupt kán. Hoe kun je nou zakendoen op een colaatje?!”

Vreest u dat u het niet meer in de hand heeft (bijvoorbeeld omdat u ‘s morgens alleen maar kunt denken aan hoe laat u uw eerste borrel kunt nemen)? Hulp of advies nodig? U kunt (anoniem) terecht bij de Jellinekkliniek.


Met dank aan: Hanna Stapel, preventiefunctionaris van De Hoop, stichting voor verslavingszorg en hulpverlening.

Krijg grip op verzuim met een verzuimverzekering die risico’s beheert en expertondersteuning biedt voor een vlotte re-integratie. Bereken je premie in 3 simpele stappen.

Lees ook…
Wat is mantelzorg verlenen? Mantelzorg is onbetaalde hulp voor zieke familieleden of vrienden. Meestal is dit langdurige zorg die bestaat uit…
Je hebt een beoordelingsgesprek met een medewerker op de agenda staan. Deze werknemer meldt zich regelmatig ziek. Mag je dit verzuim meewegen in de…
Nederland heeft elk jaar meerdere officiële feestdagen. De meeste mensen zijn dan vrij, maar het is een misverstand dat dat verplicht is. Er is geen…
Een werknemer is een kersverse moeder of trotse papa geworden. Die werknemer wil minder werken om te wennen aan de nieuwe gezinssituatie. Nog even…
Het is een menselijke basisbehoefte om in een gezonde, comfortabele en veilige werkomgeving te verkeren. Mensen brengen een behoorlijk deel van hun…
Sinds 2 augustus 2022 hebben ouders en verzorgers recht op (gedeeltelijk) betaald ouderschapsverlof. Dat heeft consequenties voor jou als werkgever en…