Waarom zijn de looneisen zo hoog?
Door de oorlog in Oekraïne en de stijging van de grondstoffenprijzen en energie is de inflatie vorig jaar geëxplodeerd. Volgens het CBS bedroeg de geldontwaarding in 2022 10%. De vakbonden vinden een dergelijke inflatie schadelijk voor de koopkracht van de werknemers en eisen compensatie.
De grootste vakbond, de FNV, stelde in november dat ‘de koopkracht van mensen met terugwerkende kracht moet worden gerepareerd.’
De krappe arbeidsmarkt legt ook steeds meer druk op bedrijven om nieuw talent te werven, huidig personeel te behouden en hogere salarissen te bieden.
Welke looneisen liggen er op tafel?
De FNV wil dat de lonen in 2023 met 14,3% verhoogd moeten worden om de koopkracht van mensen op peil te houden. Uiteindelijk wil de FNV automatische prijscompensatie in alle cao’s, zodat werknemers voortaan standaard kunnen rekenen op behoud van hun koopkracht.
Het CNV zet voor dit jaar in op een loonsverhoging van 5 tot 10%.
Wat is er dit jaar al bereikt?
In mei 2023 kwamen nieuwe loonafspraken uit op gemiddeld 8,2%. Daarmee is mei de 16e maand van een opwaartse trend in loonafspraken. AWVN, namens veel werkgevers bij onderhandelingen betrokken, is bezorgd over het huidige hoge niveau van de loonafspraken.
In mei werden 38 cao-akkoorden afgesloten voor 170.000 werknemers. Dat zijn normale aantallen. In totaal zijn in 2023 204 nieuwe cao’s afgesloten. Die gelden voor 1,7 miljoen werknemers. In de rest van dit jaar lopen 214 cao’s af voor 1,2 miljoen werknemers. De gemiddelde loonafspraak in 2023 is nu 7,3%.
Het AWVN-looncijfer geeft aan wat werknemers die onder de betreffende cao’s vallen in de komende 12 maanden aan loonsverhogingen kunnen verwachten.
De periodieke cao-cijfers van het CBS laten zien dat in het eerste kwartaal van 2023 de cao-lonen (per uur inclusief bijzondere beloningen) met 5,4% zijn toegenomen. De grootste stijging in 40 jaar. De contractuele loonkosten (cao-lonen en werkgeverspremies) stegen in het eerste kwartaal met 5,2%.
Een opvallend royale loonstijging was die bij de Nederlandse Spoorwegen: een toename van in totaal 8,45%, plus een eenmalige uitkering van € 1.000 in 2022 en 2023 op fulltime basis, hogere pensioenpremie, en een minimumloon van € 14 per uur.
Op het niveau van bedrijfstakken stegen de cao-lonen in het eerste kwartaal van 2023 met 8,0% het meest in de horeca. Hierin is ook de aanpassing van het wettelijke minimumloon verwerkt. De horeca had een jaar geleden nog een van de laagste loonstijgingen (0,3%).
De tweede grootste stijger van het afgelopen kwartaal is de bedrijfstak vervoer en opslag (7,8%). In de bedrijfstak verhuur en handel van onroerend goed stegen de lonen het minst (2,5%).
Grote verhoging van minimumloon in 2023
De meest in het oog springende verhoging was de verhoging van het minimumloon per 1 januari 2023. Op die datum is het wettelijk minimumloon met maar liefst 10,15% gestegen. Gekoppelde uitkeringen als de AOW, bijstand en Wajong stegen mee.
De reden hiervoor was dat het kabinet vond dat de koopkracht van mensen met lage inkomens snel vergroot moest worden. Het huidige minimumloon ligt nu op € 1.934,40 voor werknemers van 21 jaar en ouder, met een fulltime dienstverband.
Minimumloon per 1 juli 2023 met 3,13% omhoog
Elk jaar voert de overheid twee keer een verhoging door van het wettelijk minimumloon (WML): op 1 januari en 1 juli. Per 1 juli 2023 steeg het minimumloon wederom met 3,13%. Dat betekent concreet voor iemand van 21 jaar die 40 uur werkt tegen een minimumloon dat zijn salaris van € 1934,40 met € 60 stijgt naar € 1995.
Het wettelijke minimumloon gaat in 2024 zelfs nog verder omhoog. Werknemers met een 38-urige werkweek krijgen er volgend jaar 5% bij en werknemers met een 40-urige fulltime werkweek zelfs 10%.
Uurloon per 1 juli 2023
De stijging van het minimumloon heeft natuurlijk ook gevolgen voor het uurloon. Wat het bruto-uurloon is van een werknemer hangt af van de arbeidsduur zoals die gebruikelijk is voor de sector waarin iemand werkt. In de meeste cao’s staat dat een werknemer een werkweek heeft van 36, 38 of 40 uur. Voor die werknemers geldt een uurloon van:
| Leeftijd | 36 uur | 38 uur | 40 uur |
|---|---|---|---|
| 21 jaar en ouder | € 12,79 | € 12,12 | € 11,51 |
| 20 jaar | € 10,24 | € 9,70 | € 9,21 |
| 19 jaar | € 7,68 | € 7,27 | € 6,91 |
| 18 jaar | € 6,40 | € 6,06 | € 5,76 |
| 17 jaar | € 5,06 | € 4,79 | € 4,55 |
| 16 jaar | € 4,42 | € 4,19 | € 3,98 |
| 15 jaar | € 3,84 | € 3,64 | € 3,46 |
Hoe staat het in andere sectoren?
Cao loonstijging per bedrijfstak
[schema AWN]
| Bedrijfstakken | 1e kwartaal 2023* (% verandering t.o.v. een jaar eerder) | 1e kwartaal 2022* (% verandering t.o.v. een jaar eerder) |
|---|---|---|
| Horeca | 8,0 | 0,3 |
| Vervoer en opslag | 7,8 | 4,2 |
| Openbaar bestuur en overheidsdiensten | 7,1 | 2,3 |
| Handel | 6,2 | 2,8 |
| Energievoorziening | 6,2 | 0,3 |
| Verhuur en overige zakelijke diensten | 5,5 | 2,2 |
| Specialistische zakelijke diensten | 5,4 | 2,5 |
| Overige dienstverlening | 5,4 | 2,1 |
| Landbouw en visserij | 5,1 | 1,9 |
| Totaal | 5,0 | 2,7 |
| Industrie | 4,8 | 2,3 |
| Cultuur, sport en recreatie | 4,8 | 2,0 |
| Waterbedrijven en afvalbeheer | 4,2 | 1,8 |
| Informatie en communicatie | 3,9 | 3,1 |
| Financiële dienstverlening | 3,7 | 2,4 |
| Onderwijs | 3,7 | 3,3 |
| Bouwnijverheid | 3,5 | 2,8 |
| Gezondheids- en welzijnszorg | 3,4 | 3,2 |
| Verhuur en handel van onroerend goed | 2,5 | 4,2 |
| *voorlopige cijfers |
Hoe ziet de rest van het jaar eruit?
In 2022 stegen de cao-lonen met 3,2% ten opzichte van 2021. Dat was de hoogste stijging sinds 2008. De lonen zullen dit jaar ongetwijfeld nog harder stijgen, de loonstijging zit nu al op 7,3% ten opzichte van vorig jaar en er volgen nog meer cao-onderhandelingen.
De actiebereidheid is ook fors. In het streekvervoer hebben die acties geen windeieren gelegd. Die hebben uiteindelijk geresulteerd in 15% meer loon, een eenmalige uitkering van € 1000 en extra betaalde pauze. Daarbij een kwart minder gebroken diensten en ouderen kunnen minder gaan werken.
Volgens AWVN is het huidige hoge niveau van de loonafspraken reden tot zorg. Veel bedrijven kunnen hun stijgende kosten niet doorberekenen. Volgens de werkgeversvereniging zullen de huidige percentages veel bedrijven dwingen kostenbesparende maatregelen te treffen om concurrerend te blijven.
Gratis whitepaper: Belastingdienst Controle, wat nu?!
Hoe vaak gebeurt het, hoe voorkom je het en stappenplan als het tóch gebeurt.
Veelgestelde vragen
Hoe staat het met de loonsverhoging 2023?
De verhogingen verschillen per bedrijf en per sector, maar de loonstijgingen zijn dit jaar de hoogste in 40 jaar. De gemiddelde loonafspraak ligt nu op 7,3%
Ben je een werknemer elk jaar periodieke verhoging verschuldigd?
Nee, er is geen wettelijk recht op loonsverhoging elk jaar. De hoogte van het salaris en eventuele loonsverhogingen worden in overleg bepaald door de werkgever en werknemer(s). In sommige gevallen kan een cao of individuele arbeidsovereenkomst bepalingen bevatten over loonsverhogingen, maar dit is niet altijd het geval.
Het is wel gebruikelijk dat jij als werkgever periodiek (bijvoorbeeld jaarlijks) beoordelingen uitvoert van werknemers en op basis daarvan beslissen over eventuele salarisverhogingen. Het kan ook zijn dat salarisverhogingen afhankelijk zijn van bedrijfsprestaties of de economische situatie.
Wanneer geef je als werkgever een loonsverhoging?
Als werkgever kun je verschillende redenen hebben om een loonsverhoging te geven aan een werknemer. Enkele redenen kunnen zijn:
- Als een werknemer goed presteert en zijn of haar werkzaamheden naar tevredenheid uitvoert.
- Naarmate een werknemer meer ervaring opdoet in zijn of haar functie, kan het redelijk zijn om een loonsverhoging te geven.
- Als de marktwaarde voor bepaalde functies stijgt en er een tekort is aan werknemers in die functies, kan het nodig zijn om loonsverhogingen aan te bieden om talent aan te trekken en te behouden.
- Als de kosten voor levensonderhoud stijgen als gevolg van inflatie, kan het redelijk zijn om een loonsverhoging te geven om ervoor te zorgen dat het inkomen van de werknemer gelijke tred houdt met de kosten voor levensonderhoud.
In dit artikel gaan we dieper in op de vraag wanneer je als werkgever loonsverhoging geeft.
Meer over loon:
- Bruto vs netto: brutoloon en nettoloon uitrekenen voor je personeel
- Wijzigingen minimumloon in 2023 en 2024. Zorg dat je als werkgever bent voorbereid
- Wat is het bijzonder tarief 2024? Dit betaal je over eenmalige beloningen
- Loondoorbetaling bij ziekte: de regels uitgelegd
