Twee soorten arbeidsvoorwaarden
Er zijn twee soorten arbeidsvoorwaarden: primaire arbeidsvoorwaarden en secundaire arbeidsvoorwaarden.
Primaire arbeidsvoorwaarden
Primaire arbeidsvoorwaarden zijn de basisafspraken die je maakt met een werknemer, zoals salaris en werktijden.
Secundaire arbeidsvoorwaarden
Secundaire arbeidsvoorwaarden vullen de primaire arbeidsvoorwaarden aan, ondersteunen de werknemer in het arbeidsproces en zorgen voor een goede balans tussen werk en privé.
Voorbeelden zijn een dertiende maand, een bedrijfsrestaurant, prestatiebeloning, kinderopvang, opleiding of leaseauto. Je kunt ook eenmalig een extraatje geven, zoals een bonus of thuiswerkvergoeding. Denk ook aan andere extraatjes die het werk aantrekkelijk kunnen maken, zoals een kerstpakket of een bedrijfslunch.
Verplichte arbeidsvoorwaarden
De primaire arbeidsvoorwaarden zijn de basisafspraken die je maakt met een werknemer. Dat zijn in ieder geval afspraken over:
- Salaris
- Werktijden
Daarnaast worden er vaak afspraken gemaakt over:
- Overwerk
- Vakantiedagen
- Vakantiegeld
- Pensioen
- Onkostenvergoeding
Wat staat er in de primaire arbeidsvoorwaarden?
In je arbeidsvoorwaarden mogen in ieder geval niet ontbreken: salaris, inhoudingen en verrekeningen op het salaris, toeslagen, vakantiegeld, arbeidsduur, verlofdagen en verlofregelingen. Vanaf 1 augustus 2022 zijn de volgende arbeidsvoorwaarden ook verplicht:
- De duur en voorwaarden van de proeftijd. Een proeftijd is niet verplicht, maar als je ervoor kiest, moet je je wel aan een aantal regels houden.
- Vakantie- en verlofregelingen.
- De plek waar het werk wordt gedaan: bijvoorbeeld thuiswerken. Hou er rekening mee dat je als werkgever verplicht bent thuiswerkers met een handicap van een goede werkplek te voorzien.
- Een mogelijk recht op opleiding: hier kun je bijvoorbeeld een secundaire arbeidsvoorwaarde van maken.
- Hoe het gaat bij het beëindigen van de arbeidsovereenkomst: denk aan een opzegtermijn en de vorm van communicatie bijvoorbeeld.
- De losse onderdelen van het loon zoals een bonus.
Waarom zijn secundaire arbeidsvoorwaarden belangrijk?
Het hebben van secundaire arbeidsvoorwaarden is niet verplicht, maar heeft wel een aantal grote voordelen. Bijvoorbeeld dat medewerkers een hogere betrokkenheid tonen en daardoor productiever zijn. En dat je makkelijker talent kunt aantrekken en behouden. Denk aan arbeidsvoorwaarden als een leer- en ontwikkelbudget, internetvergoeding, flexibele arbeidstijden of thuiswerken.
De belangrijkste secundaire arbeidsvoorwaarden:
- Dertiende maand: Extra maandsalaris aan het einde van het jaar.
- Prestatiebeloning: Extra salaris na een goede prestatie, bijvoorbeeld een bonus of winstuitkering.
- Verzekeringen voor je personeel: Zoals inkomenszekerheid bij arbeidsongeschiktheid of inkomenszekerheid voor nabestaanden bij overlijden (via een ANW-hiaat verzekering).
- Vervoersmiddel: Een leaseauto of fiets van de zaak.
- Telefoon van de zaak: Maak afspraken over het gebruik van een smartphone, laptop, tablet en dergelijke.
- Kerstpakketten en cadeaus: Je kunt dit als secundaire arbeidsvoorwaarden vastleggen in een contract of personeelshandboek, maar ook spontaan als extraatje geven. Denk ook aan abonnementen op vakbladen en dergelijke.
- Opleiding: Geef werknemers een vast budget en/of aantal dagen voor opleidingen, trainingen, cursussen en workshops.
- Sport en ontspanning: Je kunt personeel bijvoorbeeld een abonnement op de sportschool geven of afspraken maken over ontspanning op het werk.
Aan welke secundaire arbeidsvoorwaarden medewerkers behoefte hebben, verandert in de loop van de tijd.
Om goed maatwerk te leveren, moet je je verdiepen in de dagelijkse routine van je werknemers. Waar lopen zij tegenaan, en welke wensen hebben ze? Stel je werknemers deze vraag of houd een arbeidsvoorwaardenenquête.
Zachte secundaire arbeidsvoorwaarden
Zachte secundaire arbeidsvoorwaarden stijgen in populariteit. Er komt steeds meer aandacht voor de balans tussen werk en privéleven.
Met kinderen thuis moeten medewerkers veel ballen tegelijkertijd hooghouden. Werkgevers moeten proberen daarin mee te denken. Dat dit ook steeds meer gebeurt, zie je terugkomen in de toename van termen in vacatures als ‘flexibele werktijden’, ‘betaald ouderschapsverlof’ en ‘goede werkprivébalans’. Een zachte voorwaarde die toeneemt, is de vraag naar sabbaticals.
Bereken goed welke arbeidsvoorwaarden je kunt bieden. Werk je met jonge werknemers, dan is bijvoorbeeld een pensioenregeling vaak geen harde eis voor hen.
Denk ook aan het invoeren van prestatiebeloningen, zoals een bonus. Daarmee koppel je slim het bedrijfsresultaat aan het loon van je werknemer en loop je minder financieel risico als het onverhoopt minder gaat.
Je kunt bijvoorbeeld ook atv-dagen geven in ruil voor overwerk. Dit is een mooie secundaire arbeidsvoorwaarde. Je werknemers bouwen atv-uren op als zij overwerken en kunnen dit opsparen om een roostervrije dag te nemen.
Secundaire arbeidsvoorwaarden opstellen
Secundaire arbeidsvoorwaarden vastleggen is niet verplicht. Wil je dat wel doen? Dan kun je dat mondeling doen, maar ook op papier zetten.
Het volstaat om de voorwaarden in een contract op te schrijven en door werkgever en werknemer te laten ondertekenen. Ook kun je de voorwaarden in het personeelshandboek opnemen.
Een arbeidsvoorwaarde kan gelden voor iedereen, denk aan een thuiswerkvergoeding, of voor specifieke werknemers, zoals flexibelere roostering voor medewerkers met kinderen.
Bespreek met je werknemer(s) per arbeidsvoorwaarde de vereisten, de manier van aanvragen en duur van de voorwaarde, zodat alle randvoorwaarden helder zijn voor beide partijen.
Secundaire arbeidsvoorwaarden wijzigen
Als werkgever ben je gebonden aan de arbeidsovereenkomst en bijkomende arbeidsvoorwaarden die je bent aangegaan met een werknemer.
Wil je je secundaire arbeidsvoorwaarden wijzigen? Dat kan met instemming van de werknemer, bij eenzijdige wijziging als je zwaarwegende belangen hebt en een wijzigingsbeding overeenkomt, of wanneer je een redelijk voorstel doet aan de werknemer waarmee deze op grond van goed werknemerschap instemt.
Leg in alle gevallen vast wat je wijzigt, waarom, hoe en hoe lang, en laat dit door beide partijen ondertekenen. Zo voorkom je onduidelijkheden en discussie.
Gratis whitepaper: Belastingdienst Controle, wat nu?!
Hoe vaak gebeurt het, hoe voorkom je het en stappenplan als het tóch gebeurt.
Veelgestelde vragen
Welke secundaire arbeidsvoorwaarden zijn er?
Er zijn veel soorten secundaire arbeidsvoorwaarden. Zij vullen de primaire arbeidsvoorwaarden aan, ondersteunen de werknemer in het arbeidsproces en zorgen voor een goede balans tussen werk en privé.
Wat zijn primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden?
Primaire arbeidsvoorwaarden zijn de basisafspraken, als loon en werktijden. De secundaire voorwaarden sluiten daarop aan secundaire voorwaarden sluiten daarop aan.
