Bitcoins: wat is het en wat kan je er mee?

De spectaculaire waardevermeerdering van de Bitcoin – en daaropvolgende waardevermindering – vormde eind 2013 wereldnieuws. Het betekende de doorbraak voor de viruele munt als betaalmiddel bij het grote publiek. Diverse Nederlandse bedrijven accepteren inmiddels de Bitcoin ook als betaalmiddel. De voors en tegens geinventariseerd:  

Valuta, elektronica, handelsmiddel?

Is de Bitcoin valuta of elektronica? Het antwoord is afhankelijk van wie je de vraag stelt en in welk land. In Singapore heeft de overheid de Bitcoin begin januari tot “product” betiteld. En Noorwegen maakte half december bekend de virtuele munt als vermogen te beschouwen. De Finse overheid beschouwt het als een handelsobject.Het offline gaan – medio 2014 – van een van de bekendste handelsbeurzen in bitcoins, het Japanse Mt. Gox, droeg ook niet bij aan een groot vertrouwen in de virtuele munteenheid.  

In eigen land waarschuwden minister Dijsselbloem van Financiën en De Nederlandsche Bank (DNB) begin december 2013 voor de risico’s van virtuele munten. Met zoveel woorden wordt gesteld dat de waarde van die munten heel erg onzeker is. Bovendien is niemand aansprakelijk en is er geen enkele garantie dat je (een deel van) je geld terugkrijgt wanneer er iets misgaat. In 2014 heeft DNB overigens wel de eerste Nederlandse bitcoinbeurs, CleverCoin, erkend.  

Virtuele munten

De Bitcoin kent diverse navolgers, waarvan een tweetal hier extra vermelding verdienen: de Litecoin en de Peercoin. De drie worden ook wel respectievelijk het ‘virtuele goud, zilver en groen’ genoemd.  

De Litecoin is gemaakt met het doel om het concept van de Bitcoin als betaalmiddel te verbeteren. Ook de Peercoin is ontworpen met het oogmerk om de zwakheden van de Bitcoin uit te sluiten. De Peercoin wordt echter hoofdzakelijk gebruikt om mee te handelen in Bitcoins en andere virtuele munteenheden en niet zozeer als betaalmiddel.  

Een van de kenmerken van een virtuele munt is het ontbreken van toezicht. Dat wil niet zeggen dat er geen controle plaatsvindt. De drie hierboven genoemde virtuele munten werken met een (openbare) database, waarin de transactiegeschiedenis wordt bijgehouden. De structuur van de database verschilt echter van munt tot munt. Eind 2014 hebben een aantal van de grootste bitcoin mijndelvers een alliantie gevormd om fraude tegen te gaan.

Wat is de Bitcoin?

De Bitcoin is virtueel geld dat aangemaakt wordt door de gezamenlijke rekenkracht van de deelnemende computers. De virtuele munt werd in 2009 daadwerkelijk gecreëerd, naar verluidt door een individu of collectief met de naam ‘Satoshi Nakomoto’. De gezamenlijke rekenkracht wordt geschat op 200 exaflops (oftewel 800 x de gezamenlijke capaciteit van de top-500 supercomputers).  

De dagkoers kan via diverse ‘valutamarkten’ worden bijgehouden. De Bitcoin wordt niet gedrukt, maar virtueel “gedolven”. Elke dag wordt er een bepaalde hoeveelheid vrijgegeven aan deelnemers die de Bitcoin delven (‘mining’) met behulp van de aangesloten computers. Naar schatting is ongeveer 60% van de aangemaakte Bitcoins niet in omloop, maar wordt ‘bewaard’ uit speculatieoogpunt.  

De hoeveelheid Bitcoins is aan een maximum gebonden: maximaal kunnen er 21 miljoen in omloop worden gebracht. Omdat er geen Bitcoins worden bijgedrukt, is inflatie niet aan de orde. Het aantal Bitcoins dat “gedolven” kan worden, neemt elke vier jaar met de helft af. Kwamen er bij de start elke 10 minuten 50 Bitcoins vrij, nu zijn dat er 25 per 10 minuten en over een paar jaar zijn dat er slechts 12,5 per 10 minuten.  

Hoe werkt de Bitcoin?

1. Download de software en maak een Bitcoin portemonnee aan. Dat kan op drie manieren: op je eigen PC, op een smartphone of op een website. Aan alle drie manieren kleven risico’s (denk aan virussen, verlies van je smartphone, onbetrouwbare websites). Spreiding van de risico’s lijkt de beste optie.
   De software maakt het mogelijk om bitcoins te zenden, ontvangen en op te slaan.
2. Het softwareprogramma maakt een unieke code aan: je Bitcoin-adres. Daarmee ben je te identificeren binnen het Bitcoin-netwerk. Let wel: het gaat alleen om de node (het verbindingspunt); niemand kent jouw e-mail adres of andere privé-data.
3. Je kan Bitcoins kopen met ‘gewoon geld’ op een wisselmarkt of van een andere Bitcoin-eigenaar.
4. Betalen met Bitcoins.
5. Het netwerk verifieert de betaling en voegt de waarde toe aan de account van de ontvanger.

Koop en verkoop

Je kan Bitcoins op drie manieren (ver)kopen:

1. Van persoon tot persoon
   Bij een (ver)kooptransactie tussen personen wordt de waarde overgedragen tussen twee Bitcoin-adressen. Die waarde wordt met behulp van een algoritme vastgelegd in een openbaar grootboek (blockchain geheten). De blockchain is beveiligd door cryptografie.
2. Via een handelsbeurs (exchange)
   Net als op een normale handelsbeurs kan je Bitcoins aanbieden aan anderen (al dan niet met een limiet). De kosten liggen lager dan bij een wisselkantoor. Sinds 11 september 2014 kan je er ook bij een erkende Nederlandse bitcoinbeurs, CleverCoin, in bitcoins handelen. 
3. Via een wisselkantoor
   Dit is doorgaans de duurste manier, maar ook vaak de makkelijkste omdat er bijvoorbeeld afgerekend kan worden met Ideal. Let wel: op de wisselkantoren is geen toezicht!  

Payment Service Provider

Ondernemers die het risico aandurven om Bitcoins als betaalmiddel te accepteren, maar opzien tegen de verwerking van de betalingen, kunnen gebruik maken van een speciale site voor de verwerking van de betalingen. Vergelijkbaar met een payment service provider (PSP) voor elektronische betalingen bij webwinkels. Een daarvan is BitPay, dat een koppeling met je kassasysteem biedt evenals integratie met webwinkel software. BitPay ontwikkelt zelfs een loonsysteem voor werkgevers, ingegeven door de vraag van het eigen personeel naar Bitcoins.  

Belastingen en Bitcoin

De Belastingdienst stelt zich op het standpunt dat het iedereen vrij staat om “alternatieve (digitale) producten te ontwikkelen en te gebruiken, zolang dat geen strijd oplevert met de Nederlandse wetgeving (…).” Omdat Bitcoins echter “niet zijn uitgegeven in ruil voor ontvangen geld en geen vordering op de uitgever vertegenwoordigen” ziet de Belastingdienst de virtuele munteenheid niet als elektronisch geld. Ook anderszins is Bitcoin, in de ogen van het Ministerie van Financiën, geen financieel product.  

In de praktijk betekent dat voor jou als ondernemer dat de waarde van het behaalde resultaat in Bitcoins moet worden omgezet in euro’s. Dat geldt voor zowel de inkomstenbelasting, als de loon- en omzetbelasting.