Wat is de Wet DBA?
De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties is in 2016 ingevoerd als vervanging van de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR). Het doel van de Wet DBA is om schijnzelfstandigheid te voorkomen.
Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer je iemand inhuurt als zzp’er die feitelijk in loondienst zou moeten zijn. Hierdoor worden sociale premies en belastingen omzeild, wat voor de overheid en de sociale zekerheid nadelige gevolgen heeft.
In een paar minuten ontdekken of er sprake is van schijnzelfstandigheid in jouw arbeidsrelatie met zzp’ers. Doe nu onze Scan Schijnzelfstandigheid.
Handhaving Wet DBA tot nu: alleen waarschuwingen
De handhaving van de Wet DBA is in de afgelopen jaren mild geweest. Veel bedrijven kregen enkel waarschuwingen of aanwijzingen bij overtredingen.
Vanaf 2025 strengere handhaving: correcties, naheffingen en boetes
Vanaf 1 januari 2025 gaat dit veranderen. De Belastingdienst gaat strenger handhaven en zal maatregelen treffen als de regels niet worden nageleefd. Dit heeft gevolgen voor zowel organisaties die zzp’ers inhuren als voor zzp’er die worden ingehuurd.
Gaat dit niet volgens de regels en constateert de Belastingdienst dat er sprake is van verkapt dienstverband? Dan volgen mogelijk correcties, naheffingen en boetes.
Huidige aanpak schiet tekort in krappe arbeidsmarkt
Het besluit om strenger te handhaven is genomen omdat de overheid constateert dat de aanpak van schijnzelfstandigheid niet effectief genoeg is gebleken. Er zijn nog steeds veel situaties waarin er sprake is van schijnzelfstandigheid, wat volgens de overheid nadelige effecten heeft op de arbeidsmarkt en sociale zekerheid.
Let op: schijnzelfstandigheid is iets anders dan een schijnconstructie.
Met de huidige krappe arbeidsmarkt wordt de kans groter dat opdrachtgevers in de verleiding komen om zzp’ers in te schakelen, terwijl er eigenlijk sprake is van een dienstbetrekking. De Belastingdienst wil dit soort misstanden voorkomen door de handhaving te verscherpen.
Wat verandert er precies in de handhaving van de Wet DBA in 2025?
De fiscus gaat handhaven op een manier die mogelijk directe gevolgen heeft voor jouw onderneming. Waar er nu nog voornamelijk waarschuwingen worden gegeven, kun je vanaf januari 2025 te maken krijgen met concrete sancties, waaronder:
- Correctieverplichtingen: als de arbeidsrelatie tussen jou en een zzp’er als loondienst wordt aangemerkt, moet je met terugwerkende kracht loonbelasting en sociale premies afdragen.
- Naheffingsverplichtingen: naast het afdragen van loonbelasting kan de Belastingdienst naheffingen opleggen, met terugwerkende kracht tot 5 jaar.
- Boetes: bij ernstige overtredingen of opzettelijke misleiding kunnen er boetes worden opgelegd, die boven op de naheffingen komen.
Wanneer is er sprake van loondienst en wanneer van zelfstandig ondernemerschap?
Een van de kernpunten van de Wet DBA is het onderscheid tussen loondienst en zelfstandigheid. Dit is niet altijd even duidelijk, en dat maakt het voor veel ondernemers lastig om risico’s goed in te schatten. Volgens de Hoge Raad zijn er drie belangrijke criteria om te bepalen of er sprake is van loondienst:
- Arbeid: de persoon moet het werk zelf uitvoeren en mag het niet zomaar door iemand anders laten doen.
- Loon: er wordt een beloning uitgekeerd in de vorm van loon, in ruil voor het werk.
- Gezagsverhouding: de opdrachtgever heeft gezag over de werkinhoud en kan instructies geven over hoe het werk moet worden uitgevoerd.
Wanneer deze drie elementen aanwezig zijn, is er meestal sprake van een dienstbetrekking. Dit kan betekenen dat een zzp’er, ondanks een contract als zelfstandige, eigenlijk als werknemer moet worden beschouwd.
Kenmerken zelfstandige arbeidsrelatie
Een zelfstandige arbeidsrelatie kenmerkt zich door meer vrijheid. Een zzp’er kan zijn werk zelfstandig organiseren, bepaalt zelf hoe de taak wordt uitgevoerd en er is geen sprake van een gezagsverhouding. De wijze waarop iemand het werk uitvoert, is hier dus een belangrijk onderscheid.
Als je niet zeker bent over de kwalificatie van een arbeidsrelatie, kun je gebruikmaken van modelovereenkomsten van de Belastingdienst. Deze overeenkomsten geven duidelijkheid en verkleinen het risico op naheffingen en boetes.
Whitepaper Schijnzelfstandigheid
Stappenplan voorbereiden op de handhaving Wet DBA
Nu de handhaving van de Wet DBA strenger wordt, is het essentieel om als ondernemer goed voorbereid te zijn. Hier zijn enkele stappen die jouw organisatie kan nemen om risico’s en misverstanden te beperken:
Stap 1: gebruik modelovereenkomsten
De Belastingdienst heeft modelovereenkomsten opgesteld die duidelijkheid geven over de zelfstandige arbeidsrelatie. Door zo’n overeenkomst te gebruiken, toon je aan dat er geen sprake is van een dienstbetrekking.
Stap 2: beoordeel de arbeidsrelaties binnen je organisatie
Analyseer of bij de zzp’ers die je inhuurt daadwerkelijk sprake is van zelfstandige arbeid. Kijk naar factoren als de mate van vrijheid in hun werk, de contractvorm en de feitelijke werkomstandigheden.
Stap 3: documenteer je afspraken
Zorg ervoor dat alle afspraken tussen jou en de zzp’er schriftelijk vastgelegd worden in een opdrachtovereenkomst. Dit kan helpen om misverstanden over de arbeidsrelatie te voorkomen.
Stap 4: verhoog de bewustwording in je organisatie
Zowel bij jezelf als ondernemer als binnen je hr-afdeling en managers die zzp’ers inhuren, moet duidelijk zijn wat de risico’s zijn van schijnzelfstandigheid. Hierdoor kunnen fouten in het inhuren van zelfstandigen worden vermeden.
Stap 5: vermijd vage criteria
Zorg ervoor dat er geen dubbelzinnigheid bestaat over de arbeidsrelatie. Vage criteria kunnen snel leiden tot misverstanden, waardoor de Belastingdienst kan oordelen dat er sprake is van een dienstbetrekking en er fiscale verplichtingen gelden.
Door deze maatregelen te nemen, kun je de kans op correcties, naheffingen en boetes verminderen en voldoen aan de nieuwe regels.
Wanneer loop je risico op een naheffing of boete?
Je loopt risico op een naheffing of boete wanneer de Belastingdienst oordeelt dat er sprake is van een onjuiste kwalificatie van de arbeidsrelatie. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer een zzp’er feitelijk als werknemer in loondienst werkt, terwijl je deze persoon hebt ingehuurd als zelfstandige.
Naheffing misgelopen loonbelasting en sociale premies
De Belastingdienst kan in dat geval met terugwerkende kracht loonbelasting en sociale premies naheffen. Dit geldt zowel voor de zelfstandige als voor jou als opdrachtgever. De hoogte van de naheffingen kan flink oplopen, afhankelijk van hoe lang de situatie heeft voortgeduurd.
In sommige gevallen kan de Belastingdienst ook boetes opleggen. Dit gebeurt vooral wanneer er sprake is van opzet of grove schuld. Als jij als opdrachtgever bewust regels hebt overtreden om kosten te besparen, kan de Belastingdienst hoge boetes opleggen.
Zowel organisatie als zzp’er moeten zich aan de regels houden
Het is belangrijk om te beseffen dat de verantwoordelijkheid voor een correcte kwalificatie van de arbeidsrelatie bij zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer ligt. Beide partijen kunnen dus worden aangesproken op fouten.
Handhaving DBA vraagt om een goede voorbereiding
De strengere handhaving van de Wet DBA vanaf 2025 vraagt om een goede voorbereiding. Als ondernemer moet je duidelijkheid hebben over de aard van de arbeidsrelaties binnen je organisatie, vooral wanneer je zzp’ers inhuurt.
Zorg ervoor dat je gebruik maakt van modelovereenkomsten dat je de criteria voor zelfstandigheid begrijpt en dat je de juiste stappen onderneemt om risico’s te vermijden. Zo voorkom je naheffingen en boetes en kun je probleemloos blijven samenwerken met zelfstandigen. Wil je zeker weten of je goed zit? Doe dan onze Scan Schijnzelfstandigheid.
