Inhoudsopgave
Waarom is de huwelijksdatum zo belangrijk?
Op welke manier je onderneming een rol speelt tijdens de scheiding, hangt sterk af van de datum waarop jullie zijn getrouwd. Vanaf 1 januari 2018 is namelijk de nieuwe huwelijkswet van kracht.
Alle huwelijken en geregistreerd partnerschappen die zijn aangegaan vanaf die datum vallen onder ‘beperkte gemeenschap van goederen’. In een notendop is eigen vermogen standaard beter beschermd tegenwoordig.
Getrouwd vóór 1-1-2018
Vóór 1 januari 2018 trouwde je als stel standaard onder ‘gemeenschap van goederen’. Waren er geen huwelijkse voorwaarden opgesteld? Dan was niets uitgesloten van de gemeenschap en dan geldt in principe ‘gelijke verdeling’. Beide partners hebben in dat geval recht op de helft van de waarde van je onderneming. Je eigen bedrijf is dan gemeenschappelijk eigendom.
Getrouwd ná 1-1-2018
Ben je getrouwd ná 1-1-2018? Dan geldt standaard ‘beperkte gemeenschap van goederen’. Al het vermogen dat je hebt opgebouwd met je onderneming vóór het huwelijk valt dan niet onder de gemeenschap van goederen. Eigen vermogen is tegenwoordig dus standaard beter beschermd.
Alles wat je opbouwt aan vermogen tijdens het huwelijk valt trouwens wél onder de gemeenschap van goederen. Tenzij je hier vooraf afspraken over maakt, denk aan huwelijkse voorwaarden.
Waarom zijn huwelijkse voorwaarden zo belangrijk?
Als ondernemer trouw je meestal onder huwelijkse voorwaarden. Op die manier bescherm je het vermogen van je onderneming, mocht je huwelijk ooit op de klippen lopen.
Huwelijkse voorwaarden zijn afspraken die je vooraf laat vastleggen door een notaris. Je maakt bijvoorbeeld afspraken over de verdeling van inkomen en vermogen (waaronder dus ook je eigen zaak), mocht je huwelijk stranden.
Verrekenbeding: warme uitsluiting
Ook al trouw je op huwelijkse voorwaarden, het is geen garantie dat je ex-partner met lege handen staat. Bij het opstellen van huwelijkse voorwaarden wordt bijna altijd een verrekenbeding opgenomen.
Hiermee zijn wel jullie vermogens uitgesloten van de gemeenschap, maar niet de inkomens. Het komt erop neer dat je als ondernemende partner verplicht bent periodiek of finaal inkomen uit je onderneming te verrekenen met je ex.
Hebben jullie een periodiek verrekenbeding opgenomen en kom je deze afspraken niet na? Dan kan een rechter alsnog besluiten dat je ex-partner recht heeft op de helft van het vermogen van je onderneming.
Als er een verrekenbeding is opgenomen in de huwelijkse voorwaarden spreken we van ‘warme uitsluiting’.
Zonder verrekenbeding: koude uitsluiting
Een verrekenbeding is gebruikelijk, maar niet verplicht. Je kunt met je partner tijdens het opstellen van huwelijkse voorwaarden ook bewust geen verrekenbeding opnemen. Dit staat bekend als ‘koude uitsluiting’.
In dat geval kunnen jullie geen aanspraak maken op elkaars vermogen én inkomen. Dit hoeft dus niet verrekend te worden tijdens een echtscheidingsprocedure. Andere financiële zaken, zoals eventuele alimentatieverplichting, moeten nog wél afgehandeld (verrekend) worden.
Waardebepaling: hoe wordt de waarde van je onderneming vastgesteld?
Ben je getrouwd in gemeenschap van goederen en ben je niet op huwelijkse voorwaarden getrouwd? Dan heeft je ex-partner recht op de helft van het vermogen van de onderneming.
De volgende stap is het vaststellen van de waarde van je onderneming. Zo’n waardebepaling kan in sommige gevallen ook nodig zijn als je wél op huwelijkse voorwaarden bent getrouwd of in beperkte gemeenschap van goederen.
Linksom of rechtsom is zo’n waardebepaling specialistisch werk dat wordt uitgevoerd door een waarderingsdeskundige (bijvoorbeeld een onafhankelijke accountant).
Zeker geen eenvoudige klus, want veel factoren spelen een rol. Zo wordt er gekeken naar jaarcijfers, waarde van bedrijfsmiddelen, marktomstandigheden en toekomstige geldstromen. Ook de rechtsvorm van je onderneming speelt een belangrijke rol én de waarderingsdeskundige kan een of meerdere waarderingsmethoden hanteren.
Je mag proberen met je ex-partner samen tot een waardebepaling te komen, bijvoorbeeld met behulp van de bedrijfsaccountant. Klinkt simpel, maar dat zal in de praktijk niet vaak voorkomen. Ook al gaan jullie op een vriendelijke manier uit elkaar, financieel ben je als ondernemer gebaat bij een zo laag mogelijke waardering en je ex-partner bij een zo hoog mogelijke.
Veel vaker zullen beide partijen ieder een eigen waarderingsdeskundige in de arm nemen die elk met een waardebepaling komen. Onder begeleiding van adviseurs, mediators of een gespecialiseerde advocaat kunnen jullie dan samen tot een definitieve waardebepaling komen. Lukt dit niet? Dan zal een rechter uitspraak doen en het advies van een van de deskundigen overnemen.
Een rechter kan er ook voor kiezen zelf een onafhankelijke waarderingsdeskundige in te schakelen, zoals een registeraccountant of register valuator. Zo’n onafhankelijke accountant bepaalt dan de uiteindelijke waarde van de onderneming.
Wat gebeurt er met opgebouwd pensioen bij scheiding?
Een scheiding heeft in veel gevallen ook gevolgen voor het pensioen dat je hebt opgebouwd als ondernemer. Ook voor pensioen is de datum waarop je bent getrouwd of geregistreerd partnerschap bent aangegaan van belang.
Ben je in gemeenschap van goederen getrouwd en heb je verder niets laten vastleggen in huwelijkse voorwaarden? Dan hebben jullie in principe allebei recht op de helft van elkaars pensioen dat is opgebouwd tijdens de huwelijksjaren.
Dit is bepaald in de Wet verevening pensioenrechten, maar geldt trouwens niet voor samenwonenden. Daarvoor gelden uitsluitend de afspraken die zijn gemaakt in het samenlevingscontract.
Echtscheidingsconvenant opstellen met ex-partner
Het kan ook anders. Je kunt samen met je partner ook tijdens de echtscheidingsprocedure afspreken om pensioen op een andere manier te verdelen. Dit heet ook wel uitruilen. Zo kan de één bijvoorbeeld het huis of de auto krijgen in ruil voor een lager pensioendeel dat verdeeld moet worden.
Ook kun je afwijkende afspraken maken over de vereveningsperiode: deze mag langer of korter zijn dan de periode dat jullie getrouwd waren. Dit soort afwijkende afspraken laat je vastleggen in een echtscheidingsconvenant. Hierin staan bijvoorbeeld ook afspraken over kind- en partneralimentatie.
Fiscale gevolgen pensioenverdeling
Houd er wel rekening mee dat het uitruilen van pensioen naar een ander vermogensbestanddeel (bijvoorbeeld vastgoed) fiscale gevolgen heeft voor de inkomstenbelasting. Laat je daarom altijd goed adviseren.
Pensioenverdeling bij huwelijkse voorwaarden
Een uitzondering op de gelijke verdeling van opgebouwd pensioen tijdens de huwelijksjaren treedt op als je op huwelijkse voorwaarden bent getrouwd. Je kunt namelijk je pensioen hierin afschermen en die afspraken hebben altijd voorrang op de Wet verevening pensioenrechten.
Besloten vennootschap en pensioen in eigen beheer
Ben je eigenaar van een bv en heb je pensioen in eigen beheer opgebouwd? Ook dan geldt in principe de gelijke verdeling volgens de Wet verevening pensioenrechten.
Toch is dit in de praktijk een zeer lastige kwestie. Vaak speelt er namelijk een liquiditeitsprobleem: het kapitaal dat nodig is voor pensioen is geïnvesteerd in de bv of zit vast in leningen die zijn verstrekt aan de dga (directeur-grootaandeelhouder). Daarnaast is de waarde van het pensioen soms veel hoger dan op de bedrijfsbalans is opgenomen.
Pensioen in eigen beheer is sinds 1 juli 2017 afgeschaft. Om een lang verhaal kort te maken: er vindt veel rechtspraak plaats als een dga in het verleden in eigen beheer pensioen heeft opgebouwd.
Eigen zaak en alimentatieverplichting, hoe zit dat precies?
Alimentatie vaststellen is geen eenvoudige klus, zeker niet als je een eigen zaak hebt. Alimentatie wordt namelijk vooral berekend aan de hand van inkomen. En dat fluctueert bij veel ondernemers nogal. Vaak is het inkomen geen maand hetzelfde, of je nu zzp’er of mkb’er bent.
Draagkrachtberekening
Alimentatie wordt op basis van draagkrachtberekening vastgesteld. Hierbij wordt vaak als uitgangspunt genomen: wat kan de onderhoudsplichtige dragen en hoeveel heeft de onderhoudsgerechtigde nodig? Dat klinkt eenvoudig, maar is het zeker niet. Er zijn namelijk tal van factoren die een rol spelen in deze berekening, zoals winst en rechtsvorm van je onderneming.
Een draagkrachtberekening is dan ook specialistisch werk dat niet alleen financiële, maar ook juridische kennis vereist.
Het is trouwens niet zo dat de hoogte van alimentatie nooit kan wijzigen. Ga je bijvoorbeeld ineens minder verdienen? Dan kun je met een wijzigingsverzoek alimentatie indienen.
Partneralimentatie is aftrekbaar
Ga je alimentatie betalen aan je ex-partner? Partneralimentatie is aftrekbaar van de jaarlijkse inkomstenbelasting.
Naast partneralimentatie kan er ook sprake zijn van kinderalimentatie. Voor het vaststellen van kinderalimentatie wordt gekeken naar de draagkrachttabel 2022.
Elke scheiding is uniek
Let op: in dit artikel zijn de basisregels als je gaat scheiden als ondernemer uitgelegd. Elke scheiding en situatie is echter uniek en ook wet- en regelgeving zijn soms voor meer dan één uitleg interpreteerbaar. Laat je dus altijd goed adviseren door iemand met specialistische kennis op dit gebied.
