Inhoudsopgave
Waarom zijn de looneisen zo hoog?
Door de oorlog in Oekraïne en de stijging van de grondstoffenprijzen en energie is de inflatie vorig jaar geëxplodeerd. Volgens het CBS bedroeg de geldontwaarding in 2022 10 procent. De vakbonden vinden een dergelijke inflatie schadelijk voor de koopkracht van de werknemers en eisen compensatie.
De grootste vakbond, de FNV, stelde in november dat ‘de koopkracht van mensen met terugwerkende kracht moet worden gerepareerd.’
De krappe arbeidsmarkt legt ook steeds meer druk op bedrijven om nieuw talent te werven, huidig personeel te behouden en hogere salarissen te bieden.
Welke looneisen liggen er op tafel?
De FNV wil dat de lonen in 2023 met 14,3% verhoogd moeten worden om de koopkracht van mensen op peil te houden. Uiteindelijk wil de FNV automatische prijscompensatie in alle cao’s, zodat werknemers voortaan standaard kunnen rekenen op behoud van hun koopkracht.
Het CNV zet voor dit jaar in op een loonsverhoging van 5 tot 10 procent.
Wat is er dit jaar al bereikt?
Volgens werkgeversvereniging AWVN was in de eerste maand van 2023 de loonstijging gemiddeld 6,3 procent. Daarmee werd volgens organisatie van werkgevers de stijgende trend in loonafspraken – die is ingezet in 2021 – voortgezet.
In januari zijn er 14 cao-akkoorden bereikt voor ongeveer 50.000 werknemers. Daar kwamen in februari nog enkele cao’s bij, zoals voor de gemeenteambtenaren.
Een opvallend royale loonstijging was die bij de Nederlandse Spoorwegen: een toename van in totaal 8,45 procent, plus een eenmalige uitkering van € 1.000 in 2022 en 2023 op fulltime basis, hogere pensioenpremie, en een minimumloon van € 14 per uur.
De looneisen in het streekvervoer zijn nog steviger. Zo wil de FNV dat de salarissen met liefst 16,9 procent worden verhoogd over een periode van een jaar. Het CNV eist van de werkgevers 14 procent loonsverhoging over achttien maanden.
Om hun eisen kracht bij te zetten, hebben de bonden stakingen in het streekvervoer georganiseerd. Voorlopig zonder resultaat.
Grote verhoging van minimumloon per 1 januari 2023
De meest in het oog springende verhoging is die van het minimumloon per 1 januari 2023. Op die datum is het wettelijk minimumloon met maar liefst 10,15 procent gestegen. Gekoppelde uitkeringen als de AOW, bijstand en Wajong stegen mee.
De reden hiervoor was dat het kabinet vond dat de koopkracht van mensen met lage inkomens snel vergroot moest worden. Het huidige minimumloon ligt nu op € 1.934,40 voor werknemers van 21 jaar en ouder, met een fulltime dienstverband.
Het wettelijke minimumloon gaat in 2024 zelfs nog verder omhoog. Werknemers met een 38-urige werkweek krijgen er volgend jaar 5 procent bij en werknemers met een 40-urige fulltime werkweek zelfs 10 procent.
Hoe staat het in andere sectoren?
In andere sectoren is loonsverhoging afgesproken, maar niet met de 14,1 procent die de FNV op het oog heeft.
Zo kreeg de horeca per 1 januari een periodieke verhoging van 2% en een algemene cao-verhoging van 2%. Werknemers met een jeugdloon profiteerden van de stijging van het minimumloon, omdat die aan elkaar gekoppeld is.
In de sector Metaal & Techniek werden afspraken gemaakt over een cao die op 1 oktober 2021 is ingegaan en een looptijd van 30 maanden heeft (tot 1 april 2024). Deze cao werd dus van kracht voor de grote stijging van de inflatie.
Volgens dit cao-akkoord werd op 1 september 2022 het loon met 2,75 procent verhoogd. Per 1 maart 2023 kwam hier 3,25 procent bij en per 1 januari 2024 volgt nog eens 0,6 procent. Per 1 juli 2022 kreeg elke werknemer in de cao Metaal & Techniek al een eenmalige loonsverhoging van € 382,50.
Een andere verhoging vond in de non-food retail plaats. Hier werd half januari een akkoord tussen bonden en werkgevers bereikt. Medewerkers kregen er met terugwerkende kracht per 1 januari 2023 7,46 procent bij. Dit wordt gevolgd door een tweede verhoging in juli, die de stijging van het wettelijk minimumloon volgt.
Hoe ziet de rest van het jaar eruit?
In 2022 stegen de cao-lonen met 3,2 procent ten opzichte van 2021. Dat was de hoogste stijging sinds 2008. De lonen zullen dit jaar ongetwijfeld nog harder stijgen, maar de 14,1 procent van de FNV zal niet gehaald worden.
Wel lijkt de actiebereidheid toe te nemen. In het streekvervoer ligt een loonbod van 11 procent van de werkgevers op tafel, maar er lijkt weinig uitzicht op het eind van de stakingen. Ook speelt hier een belangrijke rol dat de werknemers en vakbonden een lagere werkdruk willen afdwingen.
Veelgestelde vragen
Hoe staat het met de loonsverhoging 2023?
De verhogingen verschillen per bedrijf en per sector, maar ze zullen naar verwachting dit jaar wel de verhoging van 2022 (3,2 procent) overtreffen.
Ben je een werknemer elk jaar periodieke verhoging verschuldigd?
Nee, er is geen wettelijk recht op loonsverhoging elk jaar. De hoogte van het salaris en eventuele loonsverhogingen worden in overleg bepaald door de werkgever en werknemer(s). In sommige gevallen kan een cao of individuele arbeidsovereenkomst bepalingen bevatten over loonsverhogingen, maar dit is niet altijd het geval.
Het is wel gebruikelijk dat jij als werkgever periodiek (bijvoorbeeld jaarlijks) beoordelingen uitvoert van werknemers en op basis daarvan beslissen over eventuele salarisverhogingen. Het kan ook zijn dat salarisverhogingen afhankelijk zijn van bedrijfsprestaties of de economische situatie.
Wanneer geef je als werkgever een loonsverhoging?
Als werkgever kun je verschillende redenen hebben om een loonsverhoging te geven aan een werknemer. Enkele redenen kunnen zijn:
- Als een werknemer goed presteert en zijn of haar werkzaamheden naar tevredenheid uitvoert.
- Naarmate een werknemer meer ervaring opdoet in zijn of haar functie, kan het redelijk zijn om een loonsverhoging te geven.
- Als de marktwaarde voor bepaalde functies stijgt en er een tekort is aan werknemers in die functies, kan het nodig zijn om loonsverhogingen aan te bieden om talent aan te trekken en te behouden.
- Als de kosten voor levensonderhoud stijgen als gevolg van inflatie, kan het redelijk zijn om een loonsverhoging te geven om ervoor te zorgen dat het inkomen van de werknemer gelijke tred houdt met de kosten voor levensonderhoud.
In dit artikel gaan we dieper in op de vraag wanneer je als werkgever loonsverhoging geeft.
