Op dit moment halen ongeveer 1,25 miljoen mensen hun voornaamste inkomen uit hun eigen bedrijf. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) blijkt dat minder dan een kwart van de zelfstandigen een arbeidsongeschiktheidsverzekering heeft afgesloten.
Veel zelfstandigen zien de hoge premie als struikelblok. Een AOV kost al gauw honderden euro’s per maand en dat is voor de meeste ondernemers (vooral voor zzp’ers) een forse aderlating. Anderen zien de voordelen niet of worden vanwege een medisch verleden of leeftijd niet geaccepteerd door een verzekeraar.
Om zelfstandigen te beschermen tegen financiële problemen door arbeidsongeschiktheid, heeft de regering een publieke basisverzekering ontwikkeld. Deze verplichte verzekering voorkomt dat mensen – als ze tijdelijk of nooit meer kunnen werken – hun spaargeld moeten aanspreken, afhankelijk worden van hun partner of in de bijstand belanden.
In dit artikel leggen we uit waarom een AOV belangrijk is.
1. Is het zeker dat er een verplichte AOV komt?
De verplichte verzekering voor ondernemers is nog geen voldongen feit, maar alles wijst erop dat hij er gaat komen. De eerste wettekst is in juni 2024 gepresenteerd en belanghebbenden krijgen een maand de tijd om erop te reageren.
Uitvoerders als het UWV en de Belastingdienst onderzoeken of de plannen uitvoerbaar zijn. Nadat de Tweede en Eerste Kamer het voorstel hebben besproken, kunnen er nog wijzigingen worden doorgevoerd. Het is dus nog even afwachten hoe de verplichte AOV er uiteindelijk uit zal zien.
2. Hoe ziet het wetsvoorstel voor de verplichte AOV eruit?
Dit zijn de hoofdpunten van de wettekst die in juni 2024 naar buiten is gebracht:
- De verplichte verzekering gaat gelden voor alle ondernemers voor de inkomstenbelasting, met en zonder personeel. Dus niet alleen voor zzp’ers.
- De verplichting geldt niet voor dga’s (directeur-grootaandeelhouders) en resultaatgenieters (mensen die naast hun vaste baan af en toe een freelance klus doen). Ook levenspartners die meewerken in de onderneming hoeven zich niet verplicht te verzekeren.
- Het wordt een publieke verzekering met een acceptatieplicht voor verzekeraars.
- Bij arbeidsongeschiktheid krijgen ondernemers een uitkering ter hoogte van het wettelijk minimumloon per maand. De uitkering van de verplichte basisverzekering is dus nooit hoger dan het wettelijk minimumloon van dat moment.
- Geschatte jaarpremie van de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering ligt rond de 6,5 procent van het laatst verdiende ondernemersinkomen. Dat komt neer op ongeveer € 195 per maand.
- Er komt een wachttijd van 1 jaar – het eerste jaar ziekte moet je financieel zelf overbruggen.
- De premie is fiscaal aftrekbaar.
- Mensen zijn verzekerd tot hun AOW-leeftijd.
- Ondernemers krijgen ongeacht hun persoonlijke situatie een verzekering met dezelfde voorwaarden.
3. Wanneer gaat de verplichte AOV in?
De verwachting is dat de wet begin 2025 wordt ingevoerd. Daarna zal het waarschijnlijk twee à drie jaar voordat de verplichte AOV ingaat. De exacte ingangsdatum is nog niet helder, maar het lijkt erop dat het 2027 of 2028 wordt.
4. Mag je als ondernemer ook een private verzekering afsluiten?
Zelfstandigen kunnen ook kiezen voor een eigen, particuliere arbeidsongeschiktheidsverzekering, zolang die minimaal dezelfde dekking en premie heeft als de publieke verzekering. Dit betekent dat de verzekering aan bepaalde voorwaarden moet voldoen: geen lagere premie, een wachttijd van maximaal één jaar en een gegarandeerde uitkering tot de AOW-leeftijd. Daardoor kunnen zelfstandigen zelf bepalen welke verzekering het beste bij hen past, bijvoorbeeld een hogere uitkering dan het minimumloon.
5. Wat zijn de voordelen van een verplichte AOV?
Een verplichte AOV biedt naar verwachting een breed scala aan voordelen voor zelfstandigen.
Financiële zekerheid
Ten eerste biedt een AOV financiële zekerheid als je door ziekte of door een ongeval niet kunt werken. Je ontvangt een uitkering waarmee je in ieder geval je vaste lasten kunt dragen en in je eigen levensonderhoud kunt voorzien.
Ook voorkom je met een AOV-uitkering dat je in de bijstand belandt – als je daar al recht op hebt. De verplichting zal dus bijdragen aan het verminderen van armoede onder zelfstandigen, vooral onder zzp’ers.
Brede acceptatie
Het idee is dat iedereen wordt geaccepteerd. Eigenlijk net zoals dat geldt voor werknemers in loondienst. Zonder dat je eerst het hemd van het lijft wordt gevraagd over allerlei psychische en/of lichamelijke klachten waar je misschien allang van bent genezen.
Dat is een groot verschil met hoe het er nu aan toe gaat. Veel zelfstandigen die lichamelijke en/of psychische klachten hebben, komen niet of nauwelijks in aanmerking voor een AOV bij een private verzekeraar.
Ook worden er nu vaak strenge clausules (uitsluitingen) opgenomen. Loop je rond met nekklachten en bezoek je hiervoor regelmatig een zorgverlener? Dan zal een verzekeraar de medische dienst inschakelen en deze klachten hoogstwaarschijnlijk uitsluiten met een clausule. Val je vervolgens uit met nekklachten? Dan ontvang je geen uitkering.
Bovendien is het altijd maar de vraag of de private verzekeraar een ander ziektebeeld – bijvoorbeeld wanneer je uitvalt met een burn-out – niet probeert op te hangen aan de lichamelijke klachten die zijn uitgesloten.
Bewustwording
Een verplichte AOV kan ook leiden tot meer bewustwording onder zelfstandigen als het gaat om risico’s die ze lopen als ze niet verzekerd zijn. Verwacht wordt dat veel zelfstandigen die (nog) niet verzekerd zijn, zich de komende tijd verdiepen in wat een AOV voor ze betekent.
Premie betaald is fiscaal aftrekbaar
In tegenstelling tot een broodfonds, schenkkring of crowdsurance is de maandelijkse premie van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering fiscaal aftrekbaar.
Eerlijker speelveld tussen zelfstandigen en werknemers in loondienst
Tegelijkertijd zal de AOV-verplichting bijdragen aan een eerlijker speelveld tussen zelfstandigen en werknemers in loondienst. Die laatste groep is in de meeste gevallen automatisch verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid, terwijl veel zelfstandigen (vooral zzp’ers) onverzekerd zijn. Als de verplichting eenmaal een feit is, zullen zzp’ers dezelfde bescherming genieten.
Gezonder ondernemersklimaat
Tot slot kan een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering bijdragen aan een gezonder en stabieler ondernemersklimaat. Een AOV biedt een stukje zekerheid tegen financiële risico’s waardoor zelfstandig ondernemers zich meer kunnen richten op ondernemerschap en groei. En dat draagt ook bij aan een gezondere economie en arbeidsmarkt.
Whitepaper Verplichte AOV
6. Wat zijn de nadelen van een verplichte AOV?
Een verplichte AOV biedt niet alleen voordelen. Zo is een verplichting natuurlijk een ‘moetje’ waar niet iedereen op zit te wachten. Daarom zijn veel zzp’ers (en hun belangenorganisaties) tegen het plan.
Maandelijkse lasten gaan omhoog
De verplichting zal hoe dan ook leiden tot extra financiële lasten voor zelfstandig ondernemers, aangezien een groot deel nog onverzekerd is. Dit kan een nadelig effect hebben op het inkomen en de bedrijfsvoering.
Wachttijd van 1 jaar
In het wetsvoorstel is een wachttijd van 1 jaar opgenomen. Dat is een behoorlijke periode waarin je jezelf moet bedruipen en nog geen uitkering ontvangt, mocht je arbeidsongeschikt raken. Je kunt dit op verschillende manieren opvangen: door bijvoorbeeld te sparen of door je het eerste jaar te verzekeren via een private AOV.
Ook kun je een broodfonds of schenkkring overwegen voor het eerste jaar. Met deze alternatieven verzeker je jezelf voor maximaal 2 jaar tegen arbeidsongeschiktheid. Veel zelfstandigen maken daar al gebruik van.
Uitkering niet hoger dan minimumloon
Zoals het er nu naar uitziet, is de uitkering vanuit de verplichte AOV maximaal 100 procent van het wettelijk minimumloon. Dat kan voor veel zzp’ers een flinke financiële duikvlucht betekenen. Voor deze groep bestaan natuurlijk wel aanvullende mogelijkheden, zoals het afsluiten van een AOV bij een private verzekeraar. Je kunt dan een veel hogere dekking kiezen, maar dan zal de maandelijkse premie hoger zijn.
7. Betekent een verplichte AOV het einde van broodfondsen en crowdsurance?
De verplichte AOV betekent zeker niet het einde van broodfondsen, schenkkringen en crowdsurance. Denk bijvoorbeeld aan de wachttijd van 1 jaar waarin de verplichte AOV nog niet uitkeert. Je kunt dat eerste jaar overbruggen met een schenkkring of broodfonds. Het is alleen geen vervanging van de verplichte AOV – die moet je sowieso afsluiten.
