1. Letten ondernemers een beetje op hun huwelijkse voorwaarden?
“Veel ondernemers hebben huwelijkse voorwaarden met een Amsterdams verrekenbeding”, zegt Richard Mossel van accountantsorganisatie Flynth.
“Zo’n verrekenbeding houdt in dat de inkomsten die je niet besteedt aan de huishouding aan het eind van het jaar moeten worden verdeeld. Van de jaarlijkse verrekening komt in de praktijk vaak maar weinig terecht. Dat kan er in het uiterste geval toe leiden dat de waarde van de onderneming moet worden verdeeld. De berekening die moet worden gemaakt als er niet is verrekend, is buitengewoon complex.”
2. Je bent er dus niet met huwelijkse voorwaarden alleen?
“Gedraag je naar de huwelijkse voorwaarden! Dat is zó belangrijk. Het probleem is dat echtgenoten in de praktijk alles op een hoop gooien en zich gedragen alsof ze in algehele gemeenschap van goederen gehuwd zijn”, waarschuwt advocate en echtscheidingsbemiddelaar Esther Smal van Smal Otte Klemann Advocaten.
“Zorg ervoor dat er eens in de zoveel tijd wordt verrekend. Laat je dat na, en heb je jarenlang alles gedeeld, dan moet je bij een echtscheiding in beginsel ook alles delen.”
3. Hoe zit het met de aansprakelijkheid?
Ook daarop moet je alert blijven, meent advocate Smal. Huwelijkse voorwaarden zijn volgens haar zo omzeild.
“De bank wil zo veel mogelijk verhaalmogelijkheden. Ben je op grond van ‘koude uitsluiting’ getrouwd – dat zijn huwelijkse voorwaarden waarbij partners zijn overeengekomen dat geen enkele gemeenschap bestaat zonder verrekenbeding – dan moet je voorkomen dat je echtgenoot meetekent voor een lening bij de bank ten behoeve van de onderneming.”
4. Wat zijn de grootste twistpunten?
“Omdat een echtscheiding van een ondernemer vaak ingewikkelder is dan een echtscheiding van een werknemer is de doorlooptijd meestal langer en de kans op conflicten groter”, aldus Richard Mossel.
Veelvoorkomende twistpunten zijn de huwelijkse voorwaarden, de alimentatie, de waarde van de onderneming en de pensioenrechten.
5. Hoe voorkom je dat de zaak uit de hand loopt?
“Dat is heel erg afhankelijk van hoe mensen er zelf instaan en wat voor hun belangrijk is,” meent Smal. “De belangen zijn zo divers. Je moet inventariseren: ‘hoe zie je jezelf over twee jaar?’
Bij echtscheiding op tegenspraak is geen ruimte voor emoties. De rechter heeft maar een half uur de tijd. Hij kijkt puur naar de peildatum.”
Het is de reden dat Smal als het even kan de voorkeur geeft aan mediation of een ‘collaborative divorce’, een overlegscheiding. “Zodat je na de scheiding met elkaar door één deur kan. Dat is vooral belangrijk als sprake is van gedeelde belangen, bijvoorbeeld met kinderen.”
6. Wat gebeurt er met het bedrijf?
“De waarde van het bedrijf moet ook worden gedeeld. Het is een ramp als je partner opeens de helft van het bedrijf claimt. Ik heb een aantal echtscheidingszaken lopen van ondernemers,” vertelt Smal.
“Je loopt tegen twee potentiële twistpunten op: de waardebepaling van de onderneming en de financiële afwikkeling. De jurisprudentie stelt dat de onderneming moet kunnen blijven bestaan.”
Mossel vult aan: “Het komt regelmatig voor dat de betrokkenen mij gezamenlijk de opdracht geven om als onpartijdige deskundige een waardebepaling uit te voeren en om een voorstel te doen voor de alimentatie en de verdere financiële afwikkeling. Dat werkt goed; het komt niet vaak voor dat de betrokkenen zich niet kunnen vinden in het voorstel.”
7. Hoe zit het met de pensioenrechten?
Richard Mossel: “De meeste dga’s bouwen pensioenrechten in eigen beheer op. Bij echtscheiding moeten de pensioenrechten waarop de ex-echtgenoot recht heeft, worden afgestort bij een pensioenverzekeraar.”
De verplichte afstorting kan een behoorlijke impact hebben op de financiële positie van de onderneming, waarschuwt Mossel. “Dit afstorten van de pensioenrechten kan slechts worden voorkomen als de ondernemer aannemelijk maakt dat door het afstorten van de pensioenrechten de continuïteit van de onderneming in gevaar komt.”
8. Hoe bereken je de alimentatie?
“Voor de bepaling van de alimentatie wordt berekend wat de alimentatieplichtige in redelijkheid kan opbrengen – de draagkracht – en wat de alimentatiegerechtigde nodig heeft – de behoefte”, aldus Mossel. ”
Voor iemand in loondienst wordt de draagkracht berekend aan de hand van het loonstrookje en duidelijk omschreven richtlijnen. Voor ondernemers bestaan deze richtlijnen niet. Over de vraag wat een ondernemer in redelijkheid kan opbrengen, kunnen de meningen al snel verschillen. In de praktijk wordt vaak uitgegaan van het gemiddelde inkomen in de voorgaande drie jaren. Dat werkt alleen als de winstontwikkeling in de voorgaande jaren maatgevend is voor de toekomst. Het komt regelmatig voor dat de winst uit de jaarrekening wordt gecorrigeerd, omdat bepaalde kosten voor de berekening van de draagkracht van een ondernemer niet mogen worden meegerekend.”
9. Hoe voorkom je een vechtscheiding?
“Bij een ondernemer kan het vraagstuk van de alimentatie niet los gezien worden van het waarderingsvraagstuk en het vraagstuk van de pensioenrechten. Maak pas definitieve afspraken als op alle onderdelen overeenstemming is bereikt,” adviseert Richard Mossel.
“Men gaat toch zijn grenzen verkennen, waardoor er vaak een rechter aan te pas komt”, is de ervaring van advocate Smal. Dat levert niet per se het beste resultaat op. Smal: “Stel dat partneralimentatie wordt overeengekomen. Dan heeft de partner belang bij continuïteit van de onderneming. De mooiste oplossing is de ‘collaborative divorce’, de overlegscheiding. Juist om ervoor te zorgen dat je er allebei goed uitkomt.”
10. Wat houdt een ‘collaborative divorce’ precies in?
Het verschil met mediation is dat de partijen gezamenlijk proberen hun geschil op te lossen, en daarbij een team van deskundigen inschakelen. Smal: “Het team bestaat uit een coach voor de emotionele kwesties en een financiële specialist voor de financiële afwikkeling van de echtscheiding. Daarnaast kiest elke partij zijn eigen advocaat. De specialisten zijn erop getraind om onpartijdig op te treden en vermogensbestanddelen goed in kaart te brengen, zodat alle partijen bij de onderhandelingen weten waarover ze praten.”
