Hoe lang mag een medewerker maximaal per dag werken? Pauzes: hoeveel en hoe lang duren die? En wat als er op zondagen of 's nachts moet worden gewerkt? Vragen die worden beantwoord in de Arbeidstijdenwet.

Inhoudsopgave

Snel inzicht in de belangrijkste ondernemerszaken: met de Top 3 Scans van De Zaak: de AOV Scan, de Aftrekposten Scan en de Pensioen Scan

Maximale arbeidstijden

De vier regels voor de maximum werktijd zijn:

12 uur per dienst;

    • 60 uur per week;
    • In een periode van vier weken mag een werknemer gemiddeld 55 uur per week werken (220 uur);
    • en gemiddeld 48 uur per 16 weken (768 uur)

Pauze

Werkgevers en werknemers kunnen samen afspraken maken over het aantal pauzes en het tijdstip daarvan. Leg deze afspraken schriftelijk vast in de personeelsgids of het arbeidsreglement. In een collectieve regeling kunnen afspraken worden gemaakt over minder of kortere pauzes, maar in elk geval geldt:

  • Minimaal 30 minuten pauze als een werknemer langer werkt dan 5,5 uur. De pauze mag worden gesplitst in twee keer een kwartier;
  • Minimaal 45 minuten pauze als een werknemer langer werkt dan 10 uur. Die mag worden gesplitst in meerdere pauzes van minimaal een kwartier.

Zondagswerk

Werknemers hoeven in principe niet op zondag te werken, ténzij het soort werk dit noodzakelijk maakt, zoals in de horeca of industrie (waar een bepaald productieproces niet onderbroken kan worden). De werkgever moet dit dan expliciet afspreken met de werknemers.
Als bedrijfsomstandigheden zondagswerk noodzakelijk maken, moet de werkgever eerst overeenstemming bereiken met de personeelsvertegenwoordiging. De werknemer moet er bovendien ook zelf mee instemmen.

Werknemers hebben recht op minimaal 13 vrije zondagen per jaar. Hiervan kan alleen van worden afgeweken in overleg met de personeelsvertegenwoordiging en de werknemer(s) zelf.

Nachtdiensten

Als er wordt gewerkt tussen 00.00 uur ‘s nachts en 06.00 uur ‘s ochtends, is er sprake van nachtdienst. Hiervoor gelden strengere regels dan voor dagdiensten.

  • Een nachtdienst mag maximaal 10 uur duren;
  • Voor werknemers die regelmatig nachtdiensten draaien, mag de werkweek over een periode van 16 weken gemiddeld niet meer dan 40 uur bedragen. Na één of meer nachtdiensten geldt een langere rusttijd (voor werknemers die incidenteel een nachtdienst draaien geldt hetzelfde als voor dagdiensten: gemiddeld 48 uur werken per week).
  • Per 16 weken mag een werknemer maximaal 36 nachtdiensten draaien (totaal 117 nachtdiensten). Alleen bij collectieve regeling (cao of een schriftelijke overeenstemming tussen werkgever en medezeggenschapsorgaan) mag dit aantal verhoogd worden tot 140 nachtdiensten per jaar.

Consignatie en aanwezigheidsdienst

U kunt werknemers die niet op de werkplek aanwezig zijn oproepen om aan het werk te gaan. In de Arbeidstijdenwet heet dit consignatie. De tijd dát een werknemer kan worden opgeroepen, geldt niet als werktijd. Dit is wel het geval als de werknemer wordt opgeroepen. Voor een oproep staat minimaal een half uur werktijd.

Naast consignatie bestaan er nog twee vormen van ‘bereikbaar zijn’, namelijk de bereikbaarheidsdienst en aanwezigheidsdienst. In geval van een aanwezigheidsdienst moet de werknemer op de werkplek blijven. Voor deze diensten geldt een bijzondere regeling.

» Lees meer over de regels van ‘bereikbaar zijn’ op de site van het ministerie van SZW

Voor wie geldt de wet?

De Arbeidstijdenwet geldt in principe voor álle werknemers (ook uitzendkrachten, stagiairs en gedetacheerden). In een aantal gevallen is de wet ook van toepassing voor zelfstandigen, bijvoorbeeld in situaties waarin ook de veiligheid van derden in het geding is, zoals in de vervoerssectoren.

Voor kinderen onder de 16 en jongeren van 16 en 17 jaar gelden aparte regels. Op de site van het ministerie voor Sociale Zaken vindt u een precies overzicht van wat mag en wat niet mag als u kinderen of jongeren in dienst neemt.
Ook gelden enkele speciale regels voor zwangere of pas bevallen vrouwen. Zwangeren hebben bijvoorbeeld recht op extra pauzes. U kunt ze niet verplichten nachtdiensten te draaien of over te werken. Zwangere vrouwen hebben recht op een regelmatig werk- en rustpatroon.

Overtreding? Direct een boete

Werkgevers zijn verplicht het arbeidstijdenpatroon schriftelijk vast te leggen. Werknemers moeten het te allen tijde kunnen inzien en veranderingen moet u tijdig aankondigen. Specifieke regels moeten bovendien worden vastgelegd in de CAO. Werknemers kunnen met vragen in eerste instantie terecht bij de werkgever, maar zij kunnen zich eventueel ook richten tot de ondernemingsraad, de Arbodienst, of Arbeidsinspectie.

Werknemers moeten er in eerste instantie zelf op letten dat de regels voor arbeidstijd, rusttijd, pauze en nachtarbeid niet worden overschreden. Wanneer zij van mening zijn dat dit wel gebeurt, kunnen zij dit (anoniem) melden bij de Arbeidsinspectie, die bovendien regelmatig steekproefsgewijs controles uitvoert.

Bij misstanden treedt de Arbeidsinspectie hard op. Zij voert een ‘lik op stuk beleid’, en legt direct een boete op aan bedrijven die zich niet houden aan de wettelijke regels. Ernstige zaken kunnen worden voorgelegd aan de rechter.

Is jouw pensioenpot al gevuld voor een zorgeloze oude dag? Check binnen 2 minuten welke pensioenopties voor jou (fiscaal) het beste zijn. Start de gratis Pensioen Scan van De Zaak.

Lees ook…
Ben jij up-to-date als het gaat om nulurencontracten? Over deze flexibele contractvorm is veel te doen en daarom is het essentieel om op de hoogte te…
Zeg je een arbeidsovereenkomst op van een van je medewerkers? Dan betaal je in de meeste gevallen een transitievergoeding. Dit artikel biedt helderheid…
Een start met een nieuwe werknemer begint vaak met een proeftijd. Maar hoe zit het precies met de regels? Wist je bijvoorbeeld dat je bij een tijdelijk…
De tijd voor tijd regeling is een manier voor werkgevers en werknemers om overuren te compenseren in tijd. In plaats van overuren uit te betalen,…
Goede Vrijdag is een officiële feestdag. Maar dat betekent niet automatisch dat het ook een wettelijk bepaalde vrije dag is. Of dat zo is, verschilt…