Wat is sociaal ondernemerschap?

Wat is een sociaal ondernemer?

“Sociaal ondernemers zijn ondernemers met een missie om de wereld te verbeteren,” vertelt Willemijn (44). “Het verschil met non-profit organisaties, is dat deze wereldverbeteraars hun missie vervullen als zelfredzame ondernemers.”

In 2012, toen Willemijn samen met Mark (55) Social Enterprise NL opzette, had bijna niemand van sociaal ondernemerschap gehoord. Inmiddels komen er steeds meer bedrijven met een sociale missie bij. “Steeds meer mensen beseffen zich dat we de economie anders moeten inrichten als we op termijn in een betere wereld willen leven,” zegt ze. Een bekend voorbeeld van een sociaal ondernemer is Tony’s Chocolonely. Dit bedrijf maakt ‘slaafvrije’ chocolade. Winst maken is niet het hoogste doel, Tony’s wil dat cacaoboeren in Afrika fatsoenlijk van hun productie kunnen leven. Toch is het bedrijf erg succesvol: de omzet stijgt ieder jaar met zo’n vijftig procent en heeft een marktaandeel van ruim 4,5 procent in Nederland.

Geld verdienen

Sociaal ondernemers hebben dus geen donaties nodig, ze verdienen zelf geld om te kunnen bestaan en zelfs te groeien. Onderzoeksbureau McKinsey schat dat er 3000 tot 4000 van dit soort ondernemingen zijn in Nederland. Ieder jaar komen er meer bij. “Het zijn zowel jonge ondernemers, als ondernemers die al eerder een bedrijf hebben gehad en het nu anders willen aanpakken,” vertelt Mark. Hij werkte zelf 25 jaar in de top van de zakenwereld. Tijdens zijn werk voor grote commerciële organisaties zag hij dat de bedrijfsactiviteiten vaak negatieve effecten hebben op de wereld. In 2007 zegde hij zijn baan bij Accenture op en ging op reis. Daar ontdekte hij voor het eerst ‘social enterprises’. In 2012 begon hij samen met Willemijn Social Enterprise NL. Doel: sociaal ondernemerschap in Nederland op de kaart zetten en de barrières voor dit soort ondernemers wegnemen.

Overheid
“Nederland loopt achter,” vertelt Mark. “De meeste Europese landen hebben al een beleid voor sociaal ondernemingen. In Engeland bestaat de tegenhanger van Social Enterprise NL al tien jaar. Frankrijk heeft zelfs een minister voor social economy en een speciale rechtspositie voor ondernemingen met een maatschappelijke missie.”

Langzaamaan komt er ook in Nederland erkenning voor sociaal ondernemerschap. Vanaf dit jaar heeft de Universiteit Utrecht een hoogleraar Social enterpreneurship en binnenkort komt de SER met een onderzoeksrapport voor de overheid. “We hopen dat dit geen verkennend rapport wordt, maar ook een actieagenda met concrete aanbevelingen.”

Sociaal ondernemers zijn belangrijk
Zo’n beleid is belangrijk, omdat sociaal ondernemers veel kunnen betekenen voor Nederland. Uit de jaarlijkse marktmonitor van Social Enterprise NL blijkt dat deze ondernemingen zorgen voor meer werkgelegenheid en innovatie stimuleren in hun hele branche. “Sociaal ondernemers zijn echte doorzetters en verzinnen slimme oplossingen door anders te denken,” zegt Willemijn. “Ze vinden het geweldig als andere ondernemers hun business modellen kopiëren, want op daarmee wordt de beoogde maatschappelijke impact steeds verder vergroot.”

Volgens Mark kunnen commerciële ondernemers een hoop leren van sociaal ondernemers. “Denk aan hun slimme businessmodellen, alternatieve manieren van impact meten en de wijze waarop zij arbeidsbeperkten inzetten. En ook de overheid heeft profijt van sociale ondernemingen, want deze ondernemers zijn in staat duurzame oplossingen te verzinnen voor maatschappelijke problemen.”

Barrières
Toch lopen de ondernemers nog steeds tegen barrières aan. “Het is bijvoorbeeld extra lastig om als sociaal ondernemer aan kapitaal te komen,” vertelt Willemijn. “Investeerders verwachten vaak te hoge rendementseisen, omdat ze niet begrijpen dat de sociale missie voorop staat.” Volgens haar komen er gelukkig steeds meer mogelijkheden bij om aan startkapitaal te komen. “Crowdfunding is bijvoorbeeld heel geschikt, omdat sociaal ondernemers vaak een goed verhaal hebben waar mensen aan willen bijdragen. Ook zijn er recent een aantal nieuwe impact investeringsfondsen bijgekomen in Nederland. Eén daarvan is Social Impact Ventures NL, die ben ik zelf samen met een team bevlogen investeerders vorig jaar gestart.”

Ben ik sociaal ondernemer?
“Niet iedereen kan sociaal ondernemer worden,” zegt Mark. “Wij zien een duidelijk verschil tussen bedrijven die aan maatschappelijk verantwoord ondernemen doen, en bedrijven waarbij de sociale missie het uitgangspunt is. Begrijp me niet verkeerd: ik vind het goed dat bijvoorbeeld autodealers meer aan het milieu denken, maar dat maakt ze nog geen sociaal ondernemers.”

“Of een bedrijf een sociale onderneming is, zie je aan de ambitie van de ondernemer,” vult Willemijn aan. “Als je belangrijkste doel een maatschappelijke missie is, dan is dat meteen duidelijk. Je ziet het ook terug in de gehele organisatie: het is de kern van het bedrijf.”

Wil je meer weten over sociaal ondernemerschap? Lees het verhaal van Plastic Whale

Tip! Essentiële (of handige) ondernemerszaken: Bedrijfsverzekeringen (zoals bijvoorbeeld een beroepsaansprakelijkheidsverzekering), een boekhouder of belastingadviseur die je helpt met jouw administratie en/of belastingaangiftes, incassobureau inschakelen voor je openstaande facturen, een professionele website laten maken of een gratis tankpas via De Zaak afsluiten.