Wat is de herinvesteringsreserve (HIR)?
De herinvesteringsreserve is een fiscale reserve. Het is een financieel instrument – of eigenlijk een belastingregeling waarmee je winst uit de verkoop van bedrijfsmiddelen in de boeken reserveert voor een nieuwe investering.
Over het gereserveerde bedrag betaal je pas later belasting. Je mag de HIR alleen toepassen als het voornemen bestaat om de boekwinst daadwerkelijk te herinvesteren op een later moment. Daar zijn een aantal voorwaarden aan verbonden.
Hoe ontstaat boekwinst bij verkoop van bedrijfsmiddelen?
Zodra je bedrijfsmiddelen verkoopt, bijvoorbeeld een bedrijfsauto, machine of bedrijfspand, kan het zijn dat er ‘boekwinst’ ontstaat. Dat gebeurt wanneer de verkoopprijs hoger is dan de actuele boekwaarde (balanswaarde) van het bedrijfsmiddel.
Over het verschil (de boekwinst) betaal je normaal gesproken belasting. Dankzij de (HIR) hoef je deze belasting niet af te dragen in hetzelfde boekjaar. Je mag het uitstellen naar een later moment en een reserve vormen op je balans. Dat biedt voordelen, zoals tijdelijk meer liquiditeit.
Aan welke voorwaarden moet je voldoen om in aanmerking te komen voor de HIR?
Wat zijn dan precies de voorwaarden waaraan je moet voldoen om in aanmerking te komen voor deze aantrekkelijke fiscale regeling?
1. Verkoop, verlies of beschadiging bedrijfsmiddel
Tot nu toe hebben we het gehad over boekwinst die ontstaat bij verkoop van bedrijfsmiddelen. Maar het gaat om alle bedrijfsmiddelen die je hebt ‘vervreemd’. Daar is ook sprake van als je een bedrijfsmiddel verliest of als het beschadigd raakt.
2. Gedeeltelijke staking bij overheidsingrijpen
Ook als je ondernemer bent voor de inkomstenbelasting (vof, eenmanszaak, etc.) en je gedeeltelijk stopt met je onderneming door overheidsingrijpen, mag je de herinvesteringsreserve gebruiken. Bijvoorbeeld om investeringen te doen in een andere onderneming waar je eigenaar van bent. Vanaf 2024 zijn de mogelijkheden via deze weg verruimd.
3. Herinvesteringsvoornemen
Daarnaast moet er een voornemen bestaan om de HIR te herinvesteren. Dit ‘herinvesteringsvoornemen’ moet voldoende concreet zijn en vóór het einde van het boekjaar aanwezig zijn. Daarna treedt de herinvesteringstermijn in werking.
Welke voorwaarden en beperkingen zijn verbonden aan het toepassen van de herinvesteringsreserve?
Zodra je in aanmerking komt voor de HIR gelden een aantal aanvullende voorwaarden en beperkingen waar je rekening mee moet houden als je deze reserve daadwerkelijk toepast:
1. Herinvesteringstermijn
Voor de meeste bedrijfsmiddelen geldt dat je de boekwinst binnen drie jaar na het huidige boekjaar moet herinvesteren. Oftewel: het afboeken van de reserve op de aanschaf van een of meerdere nieuwe bedrijfsmiddelen.
Vrijval herinvesteringsreserve
Doe je dit niet (of slechts deels) binnen drie jaar? Dan verschuift de HIR automatisch naar je boekwinst. Dit heet ‘vrijval herinvesteringsreserve’. De belastingheffing over het (resterende) bedrag vindt in dat boekjaar plaats.
Uitzonderingen op vrijval herinvesteringsreserve
In sommige gevallen stelt de Belastingdienst zich flexibel op en treedt er niet automatisch vrijval op na drie jaar:
- Als het gaat om een bedrijfsmiddel waarop je niet afschrijft (bijvoorbeeld een bedrijfspand) of waarop je in meer dan tien jaar afschrijft (denk aan fabrieksmachines met een lange economische levensduur). Je hoeft pas af te boeken wanneer je een bedrijfsmiddel met eenzelfde economische functie aanschaft. Je bent dus niet verplicht de herinvesteringsreserve die ontstaat door boekwinst op de verkoop van een bedrijfsauto af te boeken op de aanschaffingskosten van een computer. Het mag trouwens wel.
- Andersom mag dit weer niet. Dus de boekwinst van een bedrijfsmiddel dat je in drie jaar moet herinvesteren (denk aan een computer) mag je niet afboeken op de aanschaffingskosten van een bedrijfspand.
- Als de herinvestering door bijzondere omstandigheden is vertraagd (denk aan de coronacrisis). Voorwaarde is wel dat de uitvoering van aanschaf al is gestart.
4. Boekwaarde-eis HIR
Tot slot geldt nog een belangrijke voorwaarde: de boekwaarde-eis. Afboeking van de HIR op het nieuwe, vervangende bedrijfsmiddel mag er niet voor zorgen dat deze boekwaarde lager wordt dan die van het bedrijfsmiddel dat je hebt verkocht.
Rekenvoorbeeld vormen en afboeken herinvesteringsreserve
Stel, je verkoopt een machine voor € 150.000. Op de balans heeft deze machine (het vervreemde bedrijfsmiddel) een boekwaarde van € 125.000. Je ‘boekwinst’ is in dit geval € 25.000. Dit bedrag mag je gebruiken om een herinvesteringsreserve te vormen.
De herinvestering
Vervolgens besluit je binnen drie jaar een vervangende, nieuwe machine aan te schaffen voor € 250.000. Je mag nu de herinvesteringsreserve aftrekken van de aanschafkosten van het nieuwe bedrijfsmiddel. Oftewel, je gaat de herinvesteringsreserve afboeken. Daarvoor gebruik je de volgende formule:
Fiscale boekwaarde nieuw bedrijfsmiddel = aankoopprijs nieuw bedrijfsmiddel – herinvesteringsreserve.
Dus: € 250.000 – € 25.000 = € 225.000
De fiscale boekwaarde van de nieuwe machine is € 225.000 en de restwaarde is vastgesteld op € 50.000.
Jaarlijkse afschrijving
Als we uitgaan van een economische levensduur van vijf jaar schrijf je 20 procent per jaar af. De afschrijving per jaar zonder en met de HIR ziet er als volgt uit:
- zonder 1e afboeking op de aanschafprijs: 20% van (250.000 – 50.000) = € 40.000
- Met 1e afboeking op de aanschafprijs: 20% van (250.000 – 25.000 – 50.000) = € 35.000
Conclusie
Doordat je de herinvesteringsreserve afboekt op het nieuwe bedrijfsmiddel, heb je tot dat moment geprofiteerd van uitgestelde belasting. Bovendien verlaag je de boekwaarde van je nieuwe investering. Hiermee schrijf je jaarlijks € 5.000 minder af. Ook dat kan fiscaal voordelig zijn.
Whitepaper Belastingwijzigingen
Hoe kan de herinvesteringsreserve je bedrijf helpen groeien?
De HIR kan je bedrijf op verschillende manieren helpen groeien:
Financiële flexibiliteit
Dankzij uitgestelde belasting heb je tijdelijk meer liquide middelen die je kunt investeren in groei-initiatieven, zoals uitbreiding van bedrijfsactiviteiten, productontwikkeling of marketingcampagnes.
Investeren in nieuwe bedrijfsmiddelen
Je hebt meer ruimte om te investeren in nieuwe bedrijfsmiddelen. Door moderne apparatuur, nieuwe technologie of betere infrastructuur aan te schaffen, kun je de efficiëntie en productiviteit van je bedrijf verhogen. En dat kan weer leiden tot groei.
Concurrentievoordeel
Met een herinvesteringsreserve kun je concurrentievoordeel behalen. Verbeterde producten, diensten of processen dankzij investeringen die belastingtechnisch gunstig zijn, kunnen je net dat streepje voor geven op je concurrenten.
Langdurige groei
Al met al biedt de HIR de mogelijkheid je winstgevendheid op de lange termijn te stimuleren. Door telkens je boekwinst te herinvesteren in nieuwe bedrijfsmiddelen, versterk je de positie van je onderneming en vergroot je de kans op blijvende groei.
HIR en financieel advies
De herinvesteringsreserve kan dus fiscaal heel aantrekkelijk zijn, mits je aan de voorwaarden voldoet. Het is aan te raden professioneel advies (bijvoorbeeld bij je boekhouder of een fiscalist) in te winnen om te onderzoeken of het gebruik van de HIR in jouw geval mogelijk en fiscaal voordelig is.