Wat is de WAS precies? En wanneer trad de wet in werking?
De Wet aanpak schijnconstructies is een Nederlandse wet die vanaf 2015 in fasen is ingevoerd. Het hoofddoel? Misstanden in arbeidsrelaties aanpakken. En dan met name de positie van werknemers beschermen tegen uitbuiting en onderbetaling.
Heb je mensen in dienst? Dan betekent het vooral strengere regelgeving. Toch zit er ook een zilveren rand aan dit verhaal. Dankzij de WAS wordt namelijk oneerlijke concurrentie onder werkgevers bestreden. Het kostenvoordeel dat een concurrent genoot met een schijnconstructie, is dankzij de WAS verleden tijd. Als iemand aan de bel trekt natuurlijk…..
De WAS gaat al een tijdje mee en werd vanaf 1 juli 2015 in fasen ingevoerd:
- ketenaansprakelijkheid voor het loon (ingevoerd op 1 juli 2015)
- duidelijk omschrijven van zaken op de loonstrook (ingevoerd op 1 januari 2016)
- uitbetalen van het minimumloon via de bank (ingevoerd op 1 januari 2016)
- verbod op inhoudingen op en verrekeningen met het wettelijk minimumloon (1 januari 2017)
Wat is een schijnconstructie?
Met een schijnconstructie probeert een werkgever arbeidskosten te drukken door de rechten van werknemers te omzeilen. Een voorbeeld van een schijnconstructie is het inhuren van tijdelijke uitzendkrachten die normaliter na verloop van tijd een dienstverband horen te krijgen van de opdrachtgever.
Schijnconstructies in de arbeidsmarkt bestaan er in vele soorten en maten. Voor de inwerkingtreding van de WAS werden er veel schijnconstructies opgezet door uitzendkrachten telkens nieuwe weekcontracten aan te bieden.
Dat werkt als volgt:
Een bedrijf (opdrachtgever) schakelt voor een klus een uitzendbureau in om uitzendkrachten op te trommelen. De uitzendkracht krijgt vervolgens een uitzendovereenkomst zonder uitzendbeding van één week en met uitsluiting van verplichting tot loondoorbetaling. Vervolgens wordt het contract telkens met een week stilzwijgend verlengd. Tenminste, zolang de uitzendkracht niet ziek wordt en er voldoende werk voorhanden is.
Door op een creatieve manier de regels binnen verschillende cao’s (de cao van uitzendbureaus en de eigen cao van opdrachtgevers) toe te passen, kwam het voor dat een werknemer veel meer weekcontracten kreeg dan wettelijk is toegestaan. De uitzendkracht heeft op een zeker moment recht op een vast dienstverband, maar met deze schijnconstructie worden de arbeidsregels omzeild.
Dit soort constructies, waarbij werkgevers slim schipperden tussen verschillende cao’s, kwamen vooral voor bij uitzendbureaus die werken met krachten uit Midden- en Oost-Europa.
Personeel in dienst? Dan zijn de volgende maatregelen in de WAS van belang
De WAS bevat een aantal maatregelen om de schadelijke gevolgen van schijnconstructies tegen te gaan. Je werknemers zijn hiermee beter beschermd tegen onderbetaling en tegelijkertijd wordt concurreren met branchegenoten eerlijker.
Dit zijn de belangrijkste maatregelen waar je rekening mee moet houden:
Ketenaansprakelijkheid voor het loon
Alle schakels in de keten zijn samen verantwoordelijk voor het loon van werknemers. Ontvangt een werknemer geen (volledig) loon? Dan kan elke schakel in de keten aansprakelijk worden gesteld. Dus ook de hoofdopdrachtgever. Deze maatregel is in het leven geroepen om onderbetaling van werknemers te ontmoedigen.
Voorbeeld ketenaansprakelijkheid voor het loon:
Voor een bouwproject huurt een bouwbedrijf een aannemer in, die vervolgens de klus weer doorschuift naar een onderaannemer. Deze onderaannemer schakelt een uitzendbureau in, die uitzendkrachten voor de klus regelt. Dit wordt gezien als schijnconstructie, waarbij de uiteindelijke opdrachtgever voor inwerkingtreding van de Wet Aanpak Schijnconstructies niet verantwoordelijk was voor het uitbetalen van loon van de werknemer.
Elke schakel kan aansprakelijk worden gesteld
Wanneer een bedrijf een opdracht doorschuift naar een ander bedrijf dat vervolgens personeel aan het werk zet om de klus te klaren, ontstaat er een keten. Met de maatregel ketenaansprakelijkheid voor het loon kan elke schakel in de keten verantwoordelijk worden gesteld voor het arbeidsloon. Ook de werkgever aansprakelijk stellen is hierdoor mogelijk.
Wordt er niet (op tijd) betaald? Dan kan een werknemer de werkgever (hoofdopdrachtgever) aansprakelijk stellen. Die betaalt dan vervolgens het verschil of achterstallig loon.
Duidelijk omschreven loonstrook
Een loonstrook moet begrijpelijk zijn voor je personeel. Dit houdt in dat duidelijk moet zijn hoe het loon is opgebouwd. Hiermee voorkom je dat een werknemer op papier minimumloon ontvangt, terwijl dat in de praktijk niet zo is. Bijvoorbeeld wanneer het loon gedeeltelijk uit onkostenvergoedingen bestaat die niet onder het wettelijk minimumloon vallen.
Volledig minimumloon verplicht uitbetalen via de bank
Je bent verplicht het volledige minimumloon te betalen aan je werknemers. Op het wettelijk minimumloon (WML) mogen alleen nog de wettelijk verplichte of toegestane bedragen worden ingehouden, zoals belastingen en premies. Onder bepaalde voorwaarden mag je nog wel toegestane bedragen inhouden, zoals kosten voor huisvesting en zorgverzekering.
Minimumloon betalen via de bank
Het wettelijk minimumloon mag je vanaf 1 januari 2016 niet meer contant uitbetalen aan je werknemers. Heb je iemand in dienst die het minimumloon verdient? Dan moet je het loon uitbetalen via de bank. Verdient je medewerker meer dan het minimumloon? Dan mag je het verschil wel nog contant uitbetalen.
Verder kan een werknemer je per schriftelijke volmacht toestemming geven om het volledige loon over te maken naar een andere bankrekening. Bijvoorbeeld naar de bankrekening van een schuldhulpverlener.
Gratis whitepaper: Belastingdienst Controle, wat nu?!
Hoe vaak gebeurt het, hoe voorkom je het en stappenplan als het tóch gebeurt.
Heeft de WAS ook invloed op zzp’ers?
De WAS heeft met name betrekking op arbeidsverhoudingen tussen werkgevers en werknemers. Dat betekent dat de WAS in principe weinig gevolgen heeft wanneer je als zzp’er werkt. Toch kent de WAS wel een aantal indirecte gevolgen voor zzp’ers.
Schijnzelfstandigheid is ook een schijnconstructie
Schijnzelfstandigheid van zzp’ers is namelijk ook een voorbeeld van een schijnconstructie. In bepaalde situaties ben je als zzp’er eigenlijk verkapt in dienst bij een werkgever. Makkelijk voor de werkgever. Die heeft wel de lusten, maar niet de lasten (lees: kosten en verplichtingen) die horen bij een (vast) dienstverband. Bovendien kan de werkgever zelf het uurloon vaststellen.
Om de arbeidsverhoudingen tussen opdrachtgevers en zzp’ers in goede banen te leiden, is de Wet DBA (deregulering beoordeling arbeidsrelaties) vanaf 1 mei 2016 van kracht. In een notendop zijn opdrachtgever en zzp’ers samen verantwoordelijk voor de arbeidsrelatie. Deze wet brengt helaas niet de duidelijkheid en rust die werd verwacht en zal op korte termijn worden vervangen.
De WAS heeft net als de Wet DBA als doel schijnzelfstandigheid (vorm van schijnconstructies) tegen te gaan. Met schijnzelfstandigheid omzeilt een werkgever namelijk arbeidsrechtelijke verplichtingen. Ook wordt met schijnzelfstandigheid loonheffing en premies werknemersverzekeringen ontweken.
Gevolgen van de WAS voor het gedrag van opdrachtgevers
Vanwege de WAS zullen sommige opdrachtgevers terughoudender zijn om jou als zzp’er in te huren. Een werkgever zal voorzichtiger zijn in bepaalde situaties om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Die wil niet geconfronteerd worden met correctieverplichtingen en naheffingsaanslagen. Dit mes snijdt aan twee kanten: het kan ook leiden tot heldere voorwaarden en een beter tarief.
