Wat is een schijnconstructie?
Een schijnconstructie is een manier waarop werkgevers arbeidskosten proberen te drukken door de rechten van werknemers te omzeilen via juridische trucjes. Schijnconstructies komen voor in verschillende sectoren en in allerlei vormen.
Voorbeelden van schijnconstructies
Uitzendcontracten met eindeloze verlengingen
Een voorbeeld van een schijnconstructie is het herhaaldelijk aanbieden van weekcontracten aan uitzendkrachten, zonder uitzicht op een vast dienstverband. Dit gebeurt om de verplichting tot loondoorbetaling of secundaire arbeidsvoorwaarden te vermijden.
Schijnzelfstandigheid zzp’ers
Schijnzelfstandigheid van zzp’ers is een veelvoorkomende vorm van een schijnconstructie. In sommige situaties werk je als zzp’er eigenlijk als een verkapte werknemer, zonder de bijbehorende bescherming en rechten van een vast dienstverband.
Dit gebeurt veel bij de inzet van zogenaamde platformwerkers, zoals maaltijdbezorgers of chauffeurs. Zij werken formeel als zzp’er, maar vervullen in feite de taken en verantwoordelijkheden van een werknemer. Om schijnzelfstandigheid te voorkomen, is er de Wet DBA (deregulering beoordeling arbeidsrelaties). Hierover is veel te doen, want de overheid heeft aangekondigd dat de Belastingdienst vanaf 2025 de Wet DBA strenger gaat handhaven.
Detachering met omzeilen van cao-regels
Vooral in de bouwsector komt het regelmatig voor dat bedrijven detacheringsbureaus inschakelen die arbeidskrachten via buitenlandse constructies aannemen tegen een lager loon dan de cao voorschrijft.
Payrollconstructies om werkgeverslasten te vermijden
Bij payrollconstructies worden werknemers officieel in dienst genomen door een payrollbedrijf, maar werken ze volledig onder leiding van een ander bedrijf. Met payroll is in principe niet mis, maar werkgevers kunnen via deze constructie verplichtingen zoals pensioenpremies omzeilen. In dat geval is er sprake van een oneerlijke concurrentie.
Onderbetaling van buitenlandse arbeidskrachten
In sectoren zoals de land- en tuinbouw worden vaak buitenlandse arbeidskrachten ingezet onder slechtere arbeidsomstandigheden en tegen een lager salaris dan het wettelijk verplichte minimumloon.
Fictieve stageplaatsen
Sommige werkgevers bieden fictieve stageplaatsen aan die geen echte leerervaring bieden, maar worden gebruikt om goedkope arbeidskrachten in te zetten voor werk dat normaal door een werknemer zou worden gedaan.
Wat is de Wet aanpak schijnconstructies?
De Wet aanpak schijnconstructies is sinds 2015 in fasen ingevoerd. Het doel? Misstanden in arbeidsrelaties aanpakken en de positie van werknemers beschermen tegen uitbuiting en onderbetaling.
Belangrijke maatregelen in de Wet aanpak schijnconstructies
De Wet aanpak schijnconstructies bevat maatregelen om de schadelijke gevolgen van schijnconstructies tegen te gaan. Dit zijn de belangrijkste maatregelen waar je als werkgever rekening mee moet houden:
Ketenaansprakelijkheid voor het loon
Met de ketenaansprakelijkheid voor het loon zijn alle schakels in een keten verantwoordelijk voor de betaling van het loon. Ontvangt een werknemer geen (volledig) loon? Dan kan elke schakel, inclusief de hoofdopdrachtgever, aansprakelijk worden gesteld.
Duidelijk omschreven loonstrook
Een loonstrook moet begrijpelijk zijn voor je personeel en duidelijk weergeven hoe het loon is opgebouwd. Zo voorkom je dat een werknemer op papier minimumloon ontvangt, terwijl dat in de praktijk anders blijkt.
Minimumloon verplicht via de bank
Sinds 1 januari 2016 mag je het wettelijk minimumloon niet meer contant uitbetalen. Werknemers die het minimumloon verdienen, moeten hun loon via de bank ontvangen.
Boetes en andere consequenties van schijnconstructies
Schijnconstructies kunnen leiden tot zware boetes en andere sancties. De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert actief op het niet naleven van arbeidsrechtelijke wetgeving. Werkgevers die betrapt worden op het gebruik van schijnconstructies kunnen rekenen op forse financiële sancties.
Deze boetes kunnen oplopen tot € 10.000 per werknemer, afhankelijk van de ernst van de overtreding en de sector waarin de onderneming actief is. In sommige gevallen kunnen boetes zelfs hoger uitvallen als er sprake is van herhaalde overtredingen of grootschalige uitbuiting.
Reputatieschade
Naast financiële boetes kan je bedrijf te maken krijgen met reputatieschade. De overheid publiceert regelmatig lijsten met bedrijven die zich schuldig hebben gemaakt aan het misbruiken van schijnconstructies. Dit kan leiden tot verlies van klanten en problemen met partners die niet geassocieerd willen worden met bedrijven die zich niet aan de regels houden.
Ook kunnen er juridische procedures volgen waarbij werknemers alsnog aanspraak maken op hun achterstallig loon of andere arbeidsvoorwaarden waar zij recht op hebben. Dit kan leiden tot extra kosten voor werkgevers, bovenop de boetes en reputatieschade.
Whitepaper Schijnzelfstandigheid
Conclusie
Het vermijden van schijnconstructies is cruciaal om hoge boetes, reputatieschade en juridische procedures te voorkomen. Als werkgever ben je verantwoordelijk voor eerlijke arbeidsverhoudingen en het naleven van de Wet Aanpak Schijnconstructies. Zorg dat je op de hoogte bent van de regels en controleer regelmatig of je bedrijf zich eraan houdt om onaangename verrassingen te voorkomen.
